Fit for 55 (Gotowi na 55) to nazwa całego zestawu różnego rodzaju dyrektyw, regulacji i przepisów klimatycznych, które mają doprowadzić Unię Europejską do neutralności klimatycznej. „55” oznacza pierwszy etap na drodze do neutralności – ograniczenie do roku 2030 emisji gazów cieplarnianych o 55 proc. (w stosunku do poziomu z roku 1990). Realizację pakietu mają zapewnić zaakceptowane w końcu kwietnia br. przez Radę Unii Europejskiej regulacje dotyczące reformy systemu handlu uprawnieniami do emisji – nowego granicznego mechanizmu, zwanego także podatkiem lub cłem węglowym, oraz utworzenia Społecznego Funduszu Klimatycznego.

Reforma systemu EU ETS

Unijny system handlu emisjami (EU ETS, ang. European Union Emission Trading Scheme) powstał w 2005 roku, jego celem jest limitowanie ilości gazów cieplarnianych, które są emitowane przez energochłonne sektory przemysłu, producentów energii, linie lotnicze, transport drogowy i morski. Opiera się na limitach emisyjnych i na handlu uprawnieniami do emisji. UE określa całościowy pułap uprawnień do emisji, a przedsiębiorstwa uprawnienia te dostają lub kupują. Pułap jest stopniowo obniżany, tak by ilość emisji malała. ETS to najważniejsze unijne narzędzie redukowania emisji. Od czasu jego powstania emisje w UE spadły o 41 proc.

Pakiet Fit for 55 ma zreformować EU ETS tak, by cele, które system ma realizować, stały się bardziej ambitne: 
* do 2030 roku sektory już objęte systemem muszą obniżyć poziom emisji gazów cieplarnianych o 62 proc. (w porównaniu z poziomem z roku 2005);
* w latach 2026–2034 zostaną wycofywane bezpłatne uprawnienia do emisji;
* powstanie odrębny system ETS II dla paliw, które wykorzystuje się w transporcie drogowym i do ogrzewania budynków;
* do systemu ETS zostaną też włączone emisje gazów cieplarnianych z sektora żeglugi morskiej;
* pieniądze ze sprzedaży praw do emisji poszczególne kraje powinny przeznaczać na zielone inwestycje.

Podatek węglowy

Kolejna ważna regulacja dotyczy unijnego mechanizmu dostosowywania cen na granicach z uwzględnieniem emisji dwutlenku węgla (CBAM, ang. Carbon Border Adjustment Mechanism), który zostanie wprowadzony w latach 2026–2034 i obejmie: żelazo, stal, cement, aluminium, nawozy, elektryczność i wodór.

Importerzy będą musieli zapłacić różnicę między opłatą emisyjną w kraju produkcji a ceną uprawnień do emisji w unijnym ETS.  

Wsparcie społeczne

Udzielaniu pomocy gospodarstwom domowym, mikroprzedsiębiorstwom i użytkownikom transportu, którzy są „szczególnie dotknięci przez ubóstwo energetyczne i transportowe”, będzie służył nowy Społeczny Fundusz Klimatyczny (SCF, ang. Social Climate Fund). Fundusz ma być finansowany głównie z dochodów z nowego systemu handlu emisjami i uzupełniany wkładami krajowymi. Zostanie powołany tymczasowo na lata 2026–2032.

Więcej OZE

Nowelizacja dyrektywy o odnawialnych źródłach energii zakłada, by do końca obecnej dekady podnieść z 32 proc. do co najmniej 40 proc. udział odnawialnych źródeł energii w ogólnym miksie energetycznym. Tempo dochodzenia do tego celu i jego ostateczny wymiar mogą się różnić w zależności od sektora – zwłaszcza w transporcie, budownictwie i przemyśle, gdzie integracja OZE przebiega wolniej.

Wyższa efektywność energetyczna

Budynki odpowiadają za około 40 proc. zużycia energii w UE i za 36 proc. okołoenergetycznych bezpośrednich i pośrednich emisji gazów cieplarnianych. 

W zmienionej dyrektywie o efektywności energetycznej założono zmniejszenie do 2030 roku zużycia końcowego energii w UE o 11,7 proc. (w porównaniu z prognozami z 2020 roku). Nowe przepisy zakładają, że od 2030 roku wszystkie nowe budynki będą bezemisyjne, a do 2050 roku istniejące budynki zostaną przekształcone w budynki bezemisyjne.