Program priorytetowy „Ciepłe Mieszkanie” ma przyspieszyć rewitalizację energetyczną budownictwa wielorodzinnego i poprawić jakość powietrza, dzięki zmniejszeniu emisji pyłów oraz gazów cieplarnianych, a także ograniczeniu niskiej emisji.

Za realizację programu odpowiada Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz jego wojewódzkie agendy. Praktycznie wszystkie gminy i miasta ogłosiły już w swoich serwisach online zasady naboru, kalendarz działań i dane kontaktowe.

– Pięć lat temu uruchomiliśmy program „Czyste Powietrze” dla mieszkańców domów jednorodzinnych. Cieszy się on ogromną popularnością. Teraz pilotażowo uruchamiamy nabór dla gmin w programie, który umożliwia wymianę nieefektywnych źródeł ciepła w lokalach mieszkalnych w budynkach wielorodzinnych. Mogą więc skorzystać z niego mieszkańcy kamienic, wspólnot mieszkaniowych i lokatorzy mieszkań komunalnych – powiedziała minister klimatu i środowiska Anna Moskwa.

Kto wypłaca pieniądze z programu „Ciepłe Mieszkanie”?

Budżet projektu to 1,75 miliarda złotych. Najwyższe dofinansowania dostaną mieszkańcy gmin, w których powietrze jest najbardziej zanieczyszczone.

Środki dla mieszkańców pozyskują gminy, podpisując umowy z wojewódzkimi funduszami ochrony środowiska. Do funduszy wojewódzkich pieniądze trafiają z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Wnioski od właścicieli mieszkań, zwanych beneficjentami końcowymi, będą przyjmować samorządy.

Program „Ciepłe Mieszkanie” ma być realizowany do 2026 roku. Wojewódzkie fundusze będą podpisywać umowy z gminami do 30 czerwca 2024 roku, a środki zostaną rozdysponowane do 31 grudnia 2026 roku.

Kto dostanie dofinansowanie?

W tegorocznej, drugiej, edycji – idąc za sugestiami samorządowców – znacznie poszerzono grona beneficjentów.

Poza właścicielami mieszkań w budynkach wielorodzinnych, z dofinansowania na termomodernizację i podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej, mogą skorzystać najemcy lokali należących do gminy oraz wspólnoty mieszkaniowe obejmujące od trzech do siedmiu mieszkań. Urealniono koszty kwalifikowane programu i dostosowano je do aktualnych cen na rynku, podniesiono progi dochodowe dla wnioskodawców, zwiększono też maksymalne kwoty dotacji. 

Na co można wydać pieniądze?

Dla osób fizycznych koszty kwalifikowane obejmują: wymianę nieefektywnych pieców na paliwa stałe na nowoczesne źródła ciepła; zakup i montaż wentylacji z odzyskiem ciepła; montaż nowych okien i drzwi; podłączenie do miejskiej sieci ciepłowniczej; stworzenie dokumentacji projektowej, w tym przeprowadzenie audytu energetycznego.

Wspólnoty mogą otrzymać dofinansowanie na: docieplenie budynku; wymianę pozaklasowych, niesprawnych pieców na paliwo stałe na wspólne ekologiczne źródła ciepła do celów ogrzewania lub też ogrzewania i ciepłej wody użytkowej; podłączenie budynku do miejskiej sieci ciepłowniczej; zakup i montaż wentylacji mechanicznej z odzyskiem ciepła; ocieplenie przegród budowlanych, okien, drzwi, drzwi/bram garażowych; montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej; wykonanie niezbędnej dokumentacji projektowej (audyt energetyczny, ekspertyzy). 

Na jaką dotację można liczyć?

Podstawowy poziom finansowania – przy dochodach do 135 tys. rocznie – wynosi 16,5 tys. zł. Nie może to być więcej niż 30 proc. kosztów kwalifikowanych na jedno mieszkanie. Limit ten jest wyższy dla gmin o największym poziomie zanieczyszczenia powietrza (sprawdź listę) – tu mieszkańcy mogą liczyć na 19 tys. zł dofinansowania.

O podwyższone dotacje mogą wystąpić osoby żyjące w gospodarstwach wieloosobowych i jednoosobowych o niższych dochodach. Przy przeciętnych miesięcznych zarobkach na jednego członka rodziny do 1894 zł, dotacja może pokryć nawet 60 proc. kosztów kwalifikowanych termomodernizacji. Mieszkańcom gmin z listy najbardziej zanieczyszczonych przysługuje prawo do refundacji 65 proc. kosztów inwestycji.

Prawo do dotacji w wysokości 90 i 95 proc. mają gospodarstwa domowe, w których przeciętny dochód na osobę nie przekracza 1090 zł. Takie rodziny mogą liczyć na 41 tys. dofinansowania oraz prawie 44 tys. zł w gminie z zanieczyszczonym powietrzem.

Wspólnoty zaś na termomodernizację mogą dostać: do 150 tys. zł na termomodernizację bez wymiany źródeł ciepła; do 350 tys. zł na kompleksową termomodernizację z wymianą źródła ciepła; do 360 tys. zł, gdy inwestycja obejmuje dodatkowo zakup i montaż mikroinstalacji fotowoltaicznej; do 375 tys. zł dla przedsięwzięcia uwzględniającego pompy ciepła. W każdej opcji dotacja obejmuje do 60 proc. kosztów kwalifikowanych. 

Ciepło systemowe dla czystszego powietrza

Jak wynika z bazy Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, Polacy nadal ogrzewają swoje domy i mieszkania kotłami na paliwo stałe. A tymczasem główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w Polsce jest niska emisja, czyli uwalnianie szkodliwych pyłów z kominów na niskiej wysokości.

Istotną rolę w redukcji emisji dwutlenku węgla i walce ze smogiem odgrywa ciepło systemowe. Sektor w znikomym stopniu odpowiada bowiem za niską emisję, a w ciągu ostatnich kilkunastu lat – jak podaje Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie – znacznie ograniczył tzw. emisję wysoką.