Jak w filmie „Żywot Briana” Monty Pythona można by zapytać: co nam dają lasy? Poza tym, że: oczyszczają powietrze, filtrują wodę, w mieście chronią przed hałasem i eliminują zjawisko wyspy ciepła, poprawiają nasze samopoczucie, są idealnym miejscem na spacery, wędrówki i biwaki, stanowią schronienie dla zwierząt i roślin, dostarczają drewna gospodarczego, jagód, grzybów, to jeszcze – produkują tlen z dwutlenku węgla.

Kolejne zadanie dodali lasom w ostatnich latach naukowcy. Zalesianie ma być sposobem najpierw na dojście do modelu zeroemisyjnej gospodarki – tak, aby nie wytwarzać więcej dwutlenku węgla, niż nasza planeta jest w stanie pochłonąć, a następnie – by wyłapać z atmosfery nadmiar gazów cieplarnianych. Tylko wtedy obniżymy średnią temperaturę na Ziemi. Żeby to się udało, trzeba zalesić aż 900 mln hektarów. Czyli obszar wielkości USA.

Start-up dla lasów

Yishan Wong, były prezes serwisu internetowego Reddit, przedsiębiorca z Doliny Krzemowej, zamierza doświadczenia zdobyte w sektorze nowych technologii wykorzystać w walce ze zmianami klimatycznymi. Założony przez niego start-up Terraformation ma przeciwdziałać ocieplaniu się klimatu przez masowe zalesianie. Według Wonga to najlepsza strategia, choć na rezultaty przyjdzie nam poczekać nawet kilkadziesiąt lat. 

W 2019 roku Wong rozpoczął projekt przywracania lasów na Hawajach w rejonie Pacific Flight wspomagany technologią odsalania przy użyciu OZE, ale – jak podkreśla – zalesianie powinno być prowadzone równocześnie na całym świecie, z uwzględnieniem lokalnych ekosystemów. To kosztowny proces – pochłonie w ciągu najbliższej dekady biliony dolarów. W projekt razem z Terraformation zaangażowała się także organizacja non-profit Bankers without Boundaries.

Dbajmy o te lasy, które już mamy

Wielu ekologów krytykuje jednak akcje zalesiania, nazywając je – jak popularny dziennikarz i obrońca przyrody Adam Wajrak – „uprawami posadzonych drzew”. Lasu nie da się posadzić na zamówienie, ale drzewa jak najbardziej – są niezbędne: w miastach, parkach, przy ulicach i drogach, na miedzach, w sadach. Pozwalajmy też rosnąć samosiejkom, oddajmy nieużytki dzikiej przyrodzie.

Las to nie tylko drzewa, podkreślają ekolodzy, to złożony ekosystem – ziemia, woda, zwierzęta małe i większe, rośliny, a nawet powietrze. Tworzy się dziesiątki, a nawet setki lat. I taki dojrzały, kilkusetletni las najlepiej wiąże węgiel. Spełnia swoją klimatyczną misję. Lasy gospodarcze rzadko osiągają sędziwy wiek – tzw. wiek rębności sosny to 80–100 lat, a dębu – 120–140 lat. W warunkach naturalnych każde z tych drzew żyje i wiąże węgiel nawet 300-400 lat. 

Najbardziej „wydajne” są stare, duże drzewa. Jedno 25-metrowe drzewo dziennie usuwa z otoczenia tyle dwutlenku węgla, ile wypuszczają do atmosfery dwa domy jednorodzinne, 60-letnia sosna „wytwarza” tyle tlenu, ile potrzebują trzy osoby, a 100-letni buk „produkuje” tlen dla 14 osób! 

Naturalne lasy są zróżnicowane gatunkowo, mają bogatszą florę i faunę niż lasy sadzone przez człowieka. Nie nagrzewają się też tak szybko jak jednogatunkowe plantacje drzewne. Znamy to z doświadczenia – w lesie sosnowym zawsze jest cieplej niż w lesie mieszanym, w którym rosną obok siebie dęby, graby, brzozy, buki, sosny i świerki, a piętra lasu – ściółka, runo leśne, podszycie, korony drzew – są wyraźnie wyodrębnione i bogate. 

Lecą jak ćmy do ciepła

Zmiany klimatu w dramatyczny sposób wpływają na rośliny. Naukowcy z PAN prognozują, że wskutek globalnego ocieplenia z naszych lasów zniknie 75 proc. gatunków drzew, a z nimi setki gatunków innych roślin, grzybów i zwierząt. 

Ponad 58 proc. powierzchni lasów stanowi obecnie sosna, 7,5 proc. – brzoza, a 6,4 proc. – świerk. Za sto lat te trzy gatunki będzie można spotkać w naszych lasach zdecydowanie rzadziej, podobnie jak modrzew. W nowych warunkach lepiej będą sobie natomiast radzić: jodła, buk, jesion, dąb i lipa.

Wyższe średnie temperatury oznaczają także pojawienie się nowych gatunków szkodników. Z południa Europy przywędrowała do nas np. osławiona ćma – szrotówek kasztanowcowiaczek, zabójca kasztanowców. Inny nieproszony gość – ćma bukszpanowa – atakuje bukszpany w parkach. 

Wybierz Drzewo Roku 2022

W czerwcu drzewa z całej Polski „rywalizują” w konkursie Klubu Gaja o tytuł Drzewa Roku. W tym roku już po raz dwunasty. W finale znalazło się: siedem dębów, cztery lipy, dwa klony, buk, wiąz i jabłoń. Każde z tych drzew ma niezwykłą historię, jest ważne dla lokalnej społeczności. Głosować można do 30 czerwca na stronie www.drzeworoku.pl. 

Zwycięzcę poznamy 1 lipca. Polskie Drzewo Roku 2022 będzie reprezentowało nasz kraj w konkursie europejskim w 2023 roku. My w redakcji już zagłosowaliśmy, a Ty?

***
Konkurs na Drzewo Roku 2022 rozstrzygnięty! Internauci zagłosowali na drzewo z Łodzi: Dąb Fabrykant zdobył 5559 głosów internautów!