Z inicjatywy prezesa Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie Jacka Szymczaka, 10 kwietnia br. w Senacie RP odbyła się Konferencja „Ciepłownictwo przyszłości. Jak budować nowoczesny system ogrzewania mieszkań i wody dla ok. 15 milionów Polaków?”. Debata została zorganizowana pod patronatem wicemarszałka Senatu Michała Kamińskiego, a poprowadził ją przewodniczący Komisji Gospodarki Narodowej i Innowacyjności, senator Waldemar Pawlak.

Wicemarszałek Michał Kamiński otwierając debatę podkreślił, że w ciągu ostatnich dwóch dekad branża ciepłownictwa systemowego wykonała ogromną pracę na rzecz modernizacji. I to przy spadającej rentowności branży! Jak wskazuje bowiem ostatni raport URE, kolejny już rok koszty działalności przedsiębiorstw rosną, a ciepłownie notują ujemny wynik finansowy. Tymczasem, jak wyjaśniał senator Waldemar Pawlak, ciepłownictwo należy postrzegać w szerszym kontekście – nie tylko jako dostawę ciepła, ale także możliwość długoterminowego magazynowania energii, dzięki wykorzystaniu nowoczesnych technologii. Premier Pawlak zwrócił się do przedstawicieli branży o przygotowanie rekomendacji dla rządu dotyczących zmian legislacyjnych – zarówno tych doraźnych, jak też systemowych, strategicznych.

W Polsce działa prawie 400 koncesjonowanych przedsiębiorstw ciepłowniczych, długość sieci ciepłowniczej wynosi 22,5 tys. km, a moc zainstalowana to 53 GW. 62 proc. ciepła jest wytwarzana w jednostkach kogeneracyjnych; około 17 proc. energii elektrycznej jest dostarczana do systemu elektroenergetycznego. Według danych Głównego Urzędu Statystycznego, z ciepła systemowego korzysta ponad 52 proc. gospodarstw domowych, czyli około 15 mln Polaków. 

Polskie ciepłownictwo systemowe jest nadal uzależnione od węgla – w 2022 roku stanowił on 66 proc. miksu energetycznego, a OZE jedynie 12 proc. Ciepłownictwo potrzebuje fundamentalnych zmian, m.in. modernizacji infrastruktury wytwórczej i przesyłowej. Potrzebne są regulacje sprzyjające inwestycjom, przede wszystkim rozwojowi ciepłownictwa opartego na OZE. Gruntownej modernizacji wymagają systemy energetyczne, bo tylko efektywne energetycznie systemy będą mogły skorzystać ze środków z UE.

– Nowoczesne ciepłownictwo systemowe to bezpieczeństwo energetyczne dla gospodarstw domowych, ochrona powietrza i klimatu, rozwój współpracy międzysektorowej  – mówił prezes Izby Gospodarczej Ciepłownictwo Polskie (IGCP), Jacek Szymczak. 

Prezes IGCP zwrócił uwagę na problemy branży – niską rentowność i niski wskaźnik płynności finansowej przedsiębiorstw ciepłowniczych. Poprawa tych wskaźników jest niezbędna, aby przedsiębiorstwa mogły ubiegać się o środki pomocowe, zarówno unijne, jak i krajowe. Kolejne wyzwanie dla ciepłownictwa, podkreślał prezes Szymczak, to uzyskanie statusu efektywnego systemu ciepłowniczego; obecnie tylko około 20 proc. przedsiębiorstw spełnia ten warunek. Dla ciepłownictwa powinna zostać opracowana specjalna strategia, tak by poprawić efektywność energetyczną i rentowność przedsiębiorstw ciepłowniczych oraz wyznaczyć kierunek rozwoju branży. 

Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii, magazynowanie nadwyżek energii, niskotemperaturowe sieci ciepłownicze, cyfryzacja systemu ciepłowniczego. To priorytety transformacji sektora ciepłowniczego

Urszula Zielińska, wiceministra klimatu i środowiska

Prezes Szymczak wskazywał na konieczność akceptacji społecznej odnośnie do transformacji ciepłownictwa. Izba jest świadoma tych wyzwań, dlatego od 15 lat realizuje program promocji ciepła systemowego, którego jednym z elementów są edukacyjne „Lekcje Ciepła” skierowane do uczniów szkół podstawowych, oraz ogólnopolska kampania „20 stopni”. 

– Konsekwencja w działaniu daje pozytywne rezultaty. Obecnie 67 proc. gospodarstw domowych jest skłonnych zapłacić więcej za ciepło, które jest wytworzone ekologicznie – wyjaśniał prezes Jacek Szymczak. 

Obecna na konferencji wiceministra klimatu Urszula Zielińska mówiła, że najważniejszym zadaniem resortu jest znalezienie źródeł finansowania wdrożenia nowych technologii w ciepłownictwie. Z Funduszu Modernizacyjnego na zmiany w tej branży przeznaczono 19 mld zł, w tym 2 mld zł na program „OZE – źródło ciepła dla ciepłownictwa”. Wiceministra zadeklarowała, że do końca tego roku zostanie przygotowana strategia dla ciepłownictwa – będzie ona oparta na krajowym planie na rzecz energii i klimatu oraz aktualizowanej obecnie polityce energetycznej państwa. 

Programy wspierające transformację ciepłownictwa realizowane ze środków funduszu ochrony środowiska omówiła p.o. dyrektora Departamentu Ciepłownictwa w Narodowym Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, Monika Żółkowska. Jak poinformowała, w latach 2014–20 na takie programy przeznaczono ponad 3 mld zł, a z Norweskiego Mechanizmu Finansowego – 114 mln euro. 

O realizowanych projektach, takich jak inteligentne sieci ciepłownicze, odzyskiwanie ciepła z procesów przemysłowych, warszawskiego metra i sieci wodociągowej, magazynowanie nadwyżek ciepła wytwarzanego w kogeneracji, eksperymentalnej Ciepłowni Przyszłości w Lidzbarku Warmińskim czy bliskim już otwarciu ciepłowni geotermalnej na wyspie Pociejewo – opowiadali przedstawiciele Veolii, EC Ciechanów i MPEC Konin. 

W dyskusji podsumowującej konferencję, ciepłownicy apelowali do przedstawicieli resortu klimatu o jak najszybsze wskazanie kierunku transformacji przedsiębiorstw ciepłowniczych, przygotowanie ustawy o ciepłownictwie i zmianę przestarzałego modelu taryf. Podkreślali potrzebę upowszechniania nowych technologii, omawiali kwestie dotyczące integracji ciepłownictwa z systemem elektroenergetycznym, zależności między budową niskotemperaturowych sieci ciepłowniczych a efektywnością energetyczną budynków mieszkalnych.