Lato nas nie rozpieszcza: rekordowe upały, gwałtowne burze i nawalne deszcze, z drugiej strony susza, która gnębi cały kontynent, zatrważająco niski stan wód w rzekach (30 cm w Wiśle i 36 cm w Renie!), zatrucie Odry…
Do tego dochodzi niepokój przed zimą. Wszyscy już wiemy – łatwo nie będzie: niedobory węgla, podwyżka cen paliw, rosnące rachunki za mieszkanie i energię, galopująca inflacja (jej skutki widzimy na bazarach, w sklepach i na kontach bankowych)…
Żeby ratować świat i nasze portfele, musimy zmienić codzienne przyzwyczajenia, żyć mądrzej, oszczędniej i bardziej ekologicznie. Łatwo powiedzieć, tylko jak to zrobić? Najlepiej krok po kroku.
Ograniczaj się
Im mniej śmieci przyniesiesz do domu, tym mniej ich potem będziesz wyrzucać – powtarza na swoim blogu Ograniczam się ekoblogerka Katarzyna Wągrowska. I radzi, by do sklepów wybierać się z własnymi workami na pieczywo, owoce, warzywa. Przydadzą się także foliówki, które już mamy w domu, czy pudełka po lodach, a nawet słoiki (np. na ogórki kiszone).
Francja bez plastiku
Była pierwszym krajem, który zakazał używania plastikowych kubków, talerzyków i sztućców. Od początku zaś tego roku we francuskich sklepach nie można foliować świeżych warzyw i owoców.
Zachęca również do przemyślanych zakupów odzieżowych – mniej, rzadziej, a lepszej jakości, a kiedy to możliwe – z drugiej ręki. Wągrowska jest wielką zwolenniczką pójścia w retroklimat dla klimatu. I powrotu do starych dobrych zwyczajów, że ubrania się ceruje i przerabia u krawca, buty oddaje do szewca, a sprzęt domowy naprawia.
Zero waste w kuchni
W każdej sekundzie do kosza wyrzucamy w Polsce 150 kg jedzenia. Co roku marnujemy prawie pięć milionów ton – z czego połowę w naszych domach! Od czego zacząć? Od planowania posiłków i listy zakupów. Korzysta z niej tylko 40 proc. Polaków – tak wynika z danych Banków Żywności, a tymczasem z listą kupujemy nawet o jedną trzecią mniej produktów!
Jak gotować oszczędnie i zgodnie z zasadami zero waste podpowiada edukatorka ekologiczna, autorka kilku książek Sylwia Majcher. Na swojej stronie Zero Waste zamieszcza nie tylko proste i szybkie przepisy np. na dania z resztek, ale także pokazuje, jak najlepiej przechowywać jedzenie, by przedłużyć jego świeżość.
Jej blog to prawdziwa kopalnia informacji. Dowiemy się z niego m.in., że skórki od banana możemy wykorzystać jako nawóz do kwiatów czy czyścik do butów, a do usuwania plam, tłuszczu albo pleśni można użyć naturalnych środków przygotowanych z octu, cytryny czy sody oczyszczonej.
Dieta dla planety
Ekoinfluencerzy wiele miejsca poświęcają jedzeniu. Co i jak jeść, aby było to zdrowe dla nas i najlepsze dla Ziemi? Nazywaną win-win diet, czyli korzystną dla wszystkich stron dietę planetarną na kanale Lepszy klimat popularyzuje eko edukatorka, dziennikarka i blogerka Paulina Górska.
Oto zasady diety przyjaznej planecie (za wwf.pl):
*jedz sezonowo i lokalnie – wiosną nowalijki, zimą kiszonki, przetwory, rodzime owoce;
*ogranicz mięso;
*jedz więcej warzyw, zwłaszcza strączkowych, owoców, kasz, orzechów;
*jedz jak najmniej produktów przetworzonych;
*dobrze planuj zakupy i posiłki i gotuj z resztek – nie wyrzucaj;
*wybieraj produkty pełnoziarniste;
*zmniejsz ilości nabiału oraz jajek, wybieraj tłuszcze roślinne – w postaci olejów czy orzechów.
Nie marnuj ciepła
Polskie Towarzystwo Alergologiczne utrzymuje, że najzdrowsza temperatura dla człowieka to 20oC. Taką temperaturę warto utrzymywać w pokojach, nieco cieplej – 22–24oC – powinno być w łazience, w sypialni z kolei warto ustawić 17–18oC.
– Wyższa temperatura zmniejsza poziom wilgotności powietrza, co sprzyja stanom zapalnym i chorobom dróg oddechowych, a także powoduje obrzęk śluzówki utrudniający oddychanie – tłumaczy prof. Bolesław Samoliński, alergolog z Warszawskiej Akademii Medycznej.
Zdrowotnego wpływu obniżenia temperatury doświadczyła Katarzyna Wągrowska z Ograniczam się.
– Odkąd zmniejszyłam temperaturę w mieszkaniu, mój syn przestał chorować i nie ma już kłopotów z uciążliwym kaszlem. Teraz oprócz jedzenia, wody i prądu przestałam marnować też ciepło i nie ucierpiał na tym komfort w moim domu.
Obniżenie temperatury w mieszkaniach, w związku z niedoborami surowców, ma szczególne uzasadnienie w tym roku. Z badań ekspertów z Politechniki Warszawskiej wynika, że zredukowanie temperatury o jeden stopień zaoszczędziłoby rocznie 450 tys. ton węgla. Przykręcenie kaloryfera może zmniejszyć rachunki za ciepło od 5 do 8 proc. rocznie. Dodatkowo o 1 mln ton spadłaby emisja dwutlenku węgla. Do pochłonięcia takiej ilości dwutlenku węgla potrzeba aż 15 mln drzew (w całej Warszawie rośnie ich dziewięć milionów).
Jak nie marnować cennego ciepła? Ekoaktywistka Sylwia Majcher z Zero Waste przypomina podstawowe zasady:
*Wietrz mieszkanie krótko i zawsze przy skręconych kaloryferach.
*Wyłączaj grzejniki na czas wyjazdu lub innej długiej nieobecności.
*Nie zasłaniaj kaloryfera. Zasłonięty kaloryfer zakłóca prawidłowy przepływ ciepła w pokoju.
* Nie susz ubrań na grzejnikach.
Polacy a oszczędzanie energii
Nie jest z tym najlepiej: z sierpniowego sondażu United Surveys dla RMF FM i „Dziennika Gazety Prawnej” wynika, że tylko 37,3 proc. Polaków zamierza ograniczyć zużycie energii w swoich gospodarstwach domowych, z czego co piąty (21,8 proc.) deklaruje, że zmniejszy temperaturę w mieszkaniu jesienią i zimą.
Ciepłownicy dla klimatu
O oszczędzanie zasobów i niemarnowanie energii dbają także wytwórcy i dostawcy ciepła systemowego. Do rozsądnego korzystania z zasobów i niemarnowania ciepła od dwóch lat w kampanii „20 stopni dla klimatu” namawia Izba Gospodarcza Ciepłownictwo Polskie (IGCP). Tegoroczna odsłona kampanii edukacyjnej planowana jest na październik.
Od przeszło dekady dostawcy ciepła systemowego prowadzą także program edukacyjny „Lekcje Ciepła” dla dzieci z klas I–III oraz IV–V szkoły podstawowej, dostępny od 2021 roku również na bezpłatnej platformie e-learningowej www.lekcjeciepla.pl.
Ciepłownicy zachęcają do proekologicznych zachowań, ale sami także wprowadzają zielone rozwiązania: papierowe faktury zastępują elektronicznymi, zamiast wody w plastikowych butelkach piją filtrowaną kranówkę, segregują śmieci, promują dojazd do pracy rowerem lub komunikacją miejską, dbają o rośliny w firmie.
Spółki Grupy OPEC Grudziądz od lat prowadzą segregację odpadów: papieru, tworzyw sztucznych, szkła i baterii; zużyte tonery są zbierane i utylizowane; stale jest monitorowana ilość gromadzonych odpadów i sposób postępowania z nimi.
Do notatek, drukarek, ksero, ale także w korespondencji zewnętrznej jest używany papier z recyklingu.
OPEC Grudziądz zachęca pracowników do korzystania z rowerów jako ekologicznego środka transportu do pracy, organizując cyklicznie akcję „Rowerowe Piątki”.
LPEC Lublin wprowadził zasady racjonalnego gospodarowania ciepłem w budynkach spółki, na zasadzie zaleceń i dobrych praktyk.
MEC Koszalin stosuje zasady związane z oszczędzaniem ciepła (utrzymanie temperatury na poziomie 20oC), wymienia żarówki na energooszczędne, korzysta z akumulatorków do baterii. W firmie zamontowano krany jednouchwytowe, a w kranach – perlatory.
Spółka przedłuża życie elektroniki, korzystając z serwisów naprawczych. Wprowadzono elektroniczny obieg dokumentów, a dokumenty – gdy to konieczne – są drukowane dwustronnie. Wyznaczono pojemniki do segregacji i na elektrośmieci.
W firmie jest dużo roślin.
Grupa Veolia w swojej misji ma zapisane „odnawianie zasobów świata”. To zobowiązuje! Dlatego też, by zaktywować pracowników do wprowadzenia ekonawyków na co dzień, Veolia wpadła na pomysł grywalizacji Zero Waste. Za pomocą aplikacji ścigali się na ekouczynki. W ciągu trzech miesięcy w 2019 roku zrobili ich ponad 24 000! Tak się wciągnęli, że zostali zerowasterami. I cały czas działają. Polecamy ich stronę. Jest się czym zainspirować!
Zielone gwiazdy
W akcje ekologiczne angażują się światowi celebryci, np. Leonardo diCaprio (producent dokumentu „Cowspiracy” o środowiskowych konsekwencjach hodowli przemysłowej), Marion Cotillard (producentka filmu „Bigger than Us” o młodych aktywistach działających na rzecz klimatu), Mark Ruffalo (walczy o większą dostępność energii odnawialnej), Natalie Portman (przeciwniczka przemysłowej hodowli zwierząt) czy Beyonce (popularyzatorka wegańskiej diety).
Także polskie gwiazdy wspierają działania na rzecz planety. Ambasadorem WWF jest Marcin Dorociński. Z walki o prawa zwierząt, o zachowanie czystego środowiska naturalnego i powstrzymanie zmian klimatycznych jest znana Maja Ostaszewska. Wzorem Paula McCartneya, podczas koncertów Natalia Przybysz i jej ekipa muzyczna i technicy jedzą wegetariańskie posiłki. Ze świadomymi, proekologicznymi wyborami i stylem życia jest kojarzony Artur Rojek, dyrektor artystyczny OFF Festivalu, jednego z najbardziej zielonych festiwali w Europie.
A co Ty teraz możesz zrobić?
Możliwości jest wiele… Zacznij od bezmięsnego dnia raz czy dwa razy w tygodniu, chodź na zakupy z listą i wielorazowymi siatkami, przykręć klimatyzację, bierz krótki prysznic, zrezygnuj z wody w plastikowych butelkach, nie marnuj jedzenia, łap deszczówkę do podlewania ogrodu. Korzystaj też częściej z roweru i komunikacji miejskiej, gdy jeździsz samochodem do pracy, podwoź znajomych, a dzieci do szkoły odwoźcie na zmianę z sąsiadami.
Każdego dnia warto rewidować nawyki, poszerzać wiedzę na temat ekologii i zmian klimatycznych, szukać ekorozwiązań. Wystarczy zrobić jeden nowy ekouczynek dziennie.
