Przedstawiony przez Komisję Europejską tzw. pakiet deregulacyjny Omnibus stanowi jedną z najistotniejszych reform w obszarze raportowania ESG od wprowadzenia Europejskiego Zielonego Ładu. Jego podstawowym celem jest redukcja obciążeń administracyjnych głównie dla małych i średnich przedsiębiorstw (MŚP), przy jednoczesnym zachowaniu wysokich standardów środowiskowych. Przewodnicząca Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen zastrzegła jednak, że pakiet nie zmieni fundamentalnych celów zrównoważonego rozwoju, a jedynie usprawni proces ich osiągania.
Zanim przedstawimy propozycje zmian wynikające z Omnibusa, przypomnimy, czym są regulacje ESG i czemu miały służyć.
Cel raportowania ESG
Obowiązek raportowania w zakresie zrównoważonego rozwoju nakłada na firmy unijna dyrektywa CSRD (ang. Corporate Sustainability Reporting Directive). Regulacje ESG (skrót od ang. Environmental, Social, Governance) odnoszą się do zintegrowanego podejścia i oceny firm w trzech kluczowych obszarach: środowiskowym (E), społecznym (S) i zarządczym (G). Mają na celu zwiększenie przejrzystości przedsiębiorstw oraz ich odpowiedzialności za wpływ wywierany bezpośrednio i pośrednio na środowisko, strategię dekarbonizacji, wartości, jakimi się kierują, zaangażowanie w życie społeczności lokalnych, zarządzanie wewnętrzne itp.
Raporty ESG będą przygotowywane według wspólnych europejskich standardów sprawozdawczości w zakresie zrównoważonego rozwoju ESRS (ang. European Sustanaibility Reporting Standards), co ma zapewnić spójność i porównywalność danych w całej Unii Europejskiej. Informacje te będą powszechnie dostępne, m.in. na firmowej stronie www.
Zakres raportowania ESG
Aspekt środowiskowy: To wpływ działalności firmy na środowisko. Obejmuje takie kwestie, jak ślad węglowy, czyli całkowita emisja gazów cieplarnianych w trakcie całego cyklu życia przedsiębiorstwa, zużycie energii, zarządzanie odpadami, zużycie i ochrona zasobów naturalnych. To aspekt szczególnie ważny dla firm z sektora ciepłowniczego, dostawców i producentów ciepła systemowego. Do 2050 roku ciepłownicy chcą dostarczać mieszkańcom wyłącznie czyste ciepło. By zrealizować ten cel, sięgają po ekologiczne źródła ciepła i zmieniają technologie wytwarzania.
Aspekt społeczny: Dotyczy relacji firmy z pracownikami, dostawcami, klientami i społecznościami. W tej kategorii uwzględnia się m.in.warunki pracy, prawa człowieka, relacje z lokalnymi społecznościami, różnorodność i inkluzywność.
Zarządzanie (Ład korporacyjny): Skupia się na sposobie zarządzania firmą. Obejmuje etykę biznesową, transparentność finansową, odpowiedzialność zarządu, przejrzystość w podejmowaniu decyzji, zarządzanie ryzykiem i przeciwdziałanie korupcji.
ESG vs. zrównoważony rozwój i CSR
ESG często bywa mylone ze zrównoważonym rozwojem czy CSR (Społeczna Odpowiedzialność Biznesu, ang. Corporate Social Responsibility). Działania te różnią się jednak pod względem zakresu i głównych celów.
ESG koncentruje się na mierzalnych wskaźnikach i raportowaniu wpływu firmy na środowisko, społeczeństwo i zarządzanie. Jest to podejście oparte na danych, istotne dla inwestorów.
Zrównoważony rozwój to szersza koncepcja, która zakłada rozwój uwzględniający potrzeby obecnych i przyszłych pokoleń, łącząc aspekty środowiskowe, społeczne i ekonomiczne.
CSR obejmuje natomiast dobrowolne działania firmy na rzecz społeczeństwa i środowiska.
Przygotowanie i publikacja raportów ESG
Dotychczas obowiązujące terminy wdrożenia dyrektywy CSRD różniły się w zależności od wielkości i typu przedsiębiorstwa.
Od 1 stycznia 2024 roku dyrektywa obowiązywała w największych przedsiębiorstwach zatrudniających powyżej 500 pracowników. Od 1 stycznia 2025 roku – w dużych przedsiębiorstw zatrudniających powyżej 250 pracowników, osiągających obroty powyżej 40 mln euro (lub posiadających aktywa o wartości powyżej 20 mln euro). W Polsce to około 3500 firm. Termin na złożenie raportów za rok 2025 wyznaczono do końca stycznia 2026 roku. Od 1 stycznia 2026 roku obowiązek raportowania miał objąć małe i średnie przedsiębiorstwa notowane na giełdzie. Dla MŚP przewidziano uproszczone standardy raportowania oraz możliwość opóźnienia do 2028 roku.
Kluczowe zmiany w pakiecie Omnibus
Obowiązek raportowania ESG będzie dotyczył jedynie dużych przedsiębiorstw zatrudniających ponad 1000 pracowników oraz spełniających kryteria finansowe: przychody powyżej 50 mln euro lub aktywa o wartości powyżej 25 mln euro. Szacuje się, że 80 proc. firm w UE zostanie zwolnionych z tego obowiązku, w naszym kraju raportowanie objęłoby około 500 firm. Przedsiębiorstwa zatrudniające mniej niż 1000 pracowników będą mogły dobrowolnie raportować ESG, opierając się na uproszczonych standardach.
Wymogi sprawozdawcze dla firm, które miały rozpocząć raportowanie w latach 2026 lub 2027, zostały przesunięte o dwa lata – odpowiednio do 2028 i 2029 roku. Jest też planowane ograniczenie zakresu ujawnianych danych ESG oraz doprecyzowanie przepisów, aby uczynić je bardziej spójnymi z innymi regulacjami. Wymogi należytej staranności będą dotyczyły bezpośrednich partnerów biznesowych.
– Zgodnie z pakietem Omnibus, jako firma zatrudniająca poniżej 1000 osób, prawdopodobnie nie będziemy objęci obowiązkiem raportowania ESG w dotychczasowym formacie – komentuje planowane zmiany prezes zarządu Lubelskiego Przedsiębiorstwa Energetyki Cieplnej Marek Goluch. – Zamierzamy jednak konsekwentnie realizować nasze działania zgodne z ESG. Wdrożenie bowiem raportowania niefinansowego pozwala lepiej zarządzać ryzykiem w prowadzonej działalności, zwiększyć transparentność i tym samym umocnić pozycję LPEC na rynku.
Proces legislacyjny Omnibusa
Pakiet Omnibus znajduje się obecnie na wczesnym etapie procesu legislacyjnego UE. Propozycja została skierowana do Parlamentu Europejskiego i Rady UE do przeglądu. Pierwsze czytanie w Parlamencie Europejskim jest orientacyjnie zaplanowane na czerwiec br., a głosowanie w Radzie UE – na grudzień br. To początek procesu negocjacji – może więc minąć nawet kilka lat, zanim pakiet zostanie formalnie wprowadzony.
Co dalej z raportowaniem ESG
Komisja Europejska zastrzega, że Omnibus nie zmienia istoty przepisów dotyczących zrównoważonego rozwoju. Pakiet sygnalizuje pewne kierunki uproszczeń, szczególnie dla MŚP, ale nie wycofuje obowiązku raportowania ESG dla większych przedsiębiorstw. Jak podkreślają eksperci, banki i inwestorzy nadal wymagają raportowania ESG, a zarządzanie ryzykiem ESG staje się standardem rynkowym. I dlatego też, mniejsze firmy deklarują, że będą przygotowywać raporty ESG.
ESG – korzyści dla firmy i pracowników
Raportowanie ESG nie tylko zwiększa transparentność działalności firmy, ale również przyczynia się do poprawy wizerunku marki, pozyskiwania kapitału oraz zwiększenia zaangażowania i lojalności pracowników.
Firmy, które skupiają się na ESG, dążą do tworzenia bezpiecznych i zdrowych środowisk pracy, promują równość i różnorodność oraz szanują prawa pracowników. Ważnym aspektem jest również stawianie na rozwój pracowników poprzez zapewnienie programów szkoleniowych i edukacyjnych.
Raportowanie ESG a budowanie długofalowej wartości firmy
Czynniki ESG stają się coraz istotniejsze dla inwestorów, wpływając na ocenę długoterminowego potencjału wzrostu i stabilności finansowej przedsiębiorstwa.
Przewaga konkurencyjna. Klienci i kontrahenci zwracają uwagę na zrównoważony rozwój.
Zarządzanie ryzykiem. Raportowanie ESG pomaga identyfikować i zarządzać ryzykami związanymi z klimatem, regulacjami i oczekiwaniami społecznymi.
Przyciąganie talentów. Młodzi pracownicy preferują firmy dbające o wartości społeczne i środowiskowe.
Ograniczenie ryzyka utraty reputacji. Przejrzystość w zakresie ESG zmniejsza ryzyko negatywnej reakcji interesariuszy.
Dostęp do kapitału. Inwestorzy i instytucje finansowe preferują firmy raportujące ESG.
