75 proc. budynków w Unii Europejskiej jest energetycznie nieefektywnych, a budownictwo generuje 40 proc. zużycia energii i 36 proc. emisji dwutlenku węgla. W naszej strefie klimatycznej budynki odpowiadają nawet za 80 proc. emisji dwutlenku węgla! 

12 marca br. Parlament Europejski przyjął nowelizację dyrektywy o charakterystyce energetycznej budynków (EPBD, ang. Energy Performance of Buildings Directive), która zakłada m.in. głęboką renowację nieruchomości w całej Unii Europejskiej do 2050 roku, odejście od węgla i gazu do ogrzewania domów oraz obowiązek instalacji solarnych źródeł ciepła w nowych budynkach od 2030 roku.  

Zgodnie z dyrektywą EPBD, wszystkie nowe budynki użyteczności publicznej od 2028 roku, a mieszkalne od 2030 roku, mają być zeroemisyjne, czyli cechować się niskim zużyciem energii, a nieruchomości już istniejące muszą przejść termomodernizację – tak by całkowite zużycie energii w budynkach mieszkalnych spadło o 16 proc. do 2030 roku i o 20–22 proc. do 2035 roku. 55 proc. redukcji zużycia energii ma być zrealizowane w budynkach o najgorszej charakterystyce, tzw. wampirach energetycznych.

EPBD nie jest częścią problemu, a częścią rozwiązania

Jerzy Buzek

Nowe przepisy nie odnoszą się do budynków rolniczych i zabytkowych. Kraje UE mogą również zdecydować, że nie będą ich stosować do budynków chronionych ze względu na szczególne walory architektoniczne lub historyczne, do budynków tymczasowych czy kościołów i miejsc kultu.

Dyrektywa ustanawia też ramy dla wdrożenia klas energetycznych (od A do G), świadectwa charakterystyki energetycznej oraz paszportów renowacyjnych. 

– Wprowadzenie w Polsce klas energetycznych oznacza klasyfikację budynków według takiego systemu, który już funkcjonuje w odniesieniu do urządzeń AGD, czyli przyznanie im oznaczeń od A do G, przy czym A to będą budynki najlepsze, najtańsze w utrzymaniu, w których się najlepiej mieszka i funkcjonuje, a G to te w najsłabszej kondycji technicznej – mówiła agencji Newseria Biznes Justyna Glusman, dyrektor zarządzająca Stowarzyszenia Fala Renowacji. – Wprowadzenie tych klas służy temu, żeby wyodrębnić budynki, które wymagają szczególnej uwagi od rządu czy samorządów. Ich mieszkańcom czy właścicielom trzeba w pierwszej kolejności pomóc w modernizacji energetycznej (…). 

Przepisy znowelizowanej dyrektywy określają wymagania dotyczące źródeł ciepła instalowanych w budynkach nowych i modernizowanych oraz wprowadzają zakaz używania kotłów na paliwa kopalne jako wyłącznych (samoistnych) źródeł energii w domach nowych bądź modernizowanych od 2030 roku. Będą mogły natomiast być instalowane systemy hybrydowe, składające się z kotła gazowego i innych źródeł OZE.

Zakaz montażu pieców gazowych w nowych budynkach nie oznacza konieczności wymiany działających już kotłów na nowe. Przewiduje się,  że całkowite wycofanie pieców na paliwa kopalne ma nastąpić do 2040 roku. Od roku 2025 zostaną natomiast wstrzymane dopłaty do wymiany pieca węglowego na kocioł gazowy np. w programie „Czyste Powietrze”, nie będzie też można rozliczyć takiej inwestycji w popularnej podatkowej uldze termomodernizacyjnej. Nadal będzie można jednak skorzystać z bonifikaty na instalację kotła gazowego skojarzonego z odnawialnymi źródłami energii, np. pompą ciepła.  

Roczne zapotrzebowanie budynków zeroemisyjnych na energię ma być pokrywane przez energię: z OZE, np. z biometanu, produkowaną lokalnie lub wytwarzaną przez wspólnotę energetyczną; z efektywnego systemu ciepłowniczego zgodnie z dyrektywą o efektywności energetycznej (EED); ze źródeł „niewęglowych”. 

Nowelizacja dyrektywy EPBD ma się przyczynić do osiągnięcia redukcji emisji gazów cieplarnianych w sektorze budowlanym o co najmniej 60 proc. do 2030 roku (w porównaniu z rokiem 2015). 

Będzie nowy ETS dla budynków

Unijny System Handlu Emisjami (EU ETS, ang. European Union Emission Trading Scheme) to największy na świecie rynek uprawnień do emisji dwutlenku węgla. ETS jest głównym narzędziem Unii Europejskiej służącym do ograniczenia emisji i walki ze zmianami klimatu. Od momentu jego wprowadzenia w 2005 roku, emisje w krajach europejskiej wspólnoty spadły o ponad 40 proc.

EU ETS dotychczas obejmował ponad 11 tys. podmiotów z energochłonnych sektorów unijnego przemysłu, energetyki i lotnictwa. Od roku 2027 (lub 2028 – jeżeli ceny energii byłyby wyjątkowo wysokie) tzw. ETS 2 zacznie obowiązywać także w budownictwie i transporcie. Nowy system handlu uprawnieniami do emisji najmocniej obciąży budynki ogrzewane gazem lub węglem – emisje będą tu najwyższe, co oznacza też najwyższe koszty.

Zgodnie z założeniami systemu ETS 2 kosztami emisji zostaną obciążeni dostawcy, sprzedawcy paliw kopalnych. Maksymalna cena uprawnień do emisji nie może przekroczyć 45 euro, co oznacza, że wszystkie budynki zasilane ciepłem produkowanym z paliw kopalnych, zostaną obciążone dodatkowym podatkiem. Od 2026 do 2030 roku przedsiębiorstwa ciepłownicze będą mogły pozyskiwać dodatkowo 30 proc. darmowych uprawnień. Warunkiem otrzymywania takich uprawnień jest przeznaczenie ich równowartości kwotowej na inwestycje redukujące emisję dwutlenku węgla. Bezpłatne uprawnienia do emisji mają być stopniowo wycofywane do 2034 roku.