Badania GUS* dotyczące zużycia energii w Polsce w roku 2021 pokazują, jak w ostatniej dekadzie zmieniły się źródła energii służącej do ogrzania naszych domów i mieszkań. 

65,1 proc. energii zużywanej w gospodarstwach domowych jest przeznaczane na ogrzewanie pomieszczeń. Głównym sposobem ogrzewania polskich domów pozostaje ciepło systemowe. W 2021 roku docierało ono do ponad połowy gospodarstw domowych w naszym kraju (52,2 proc. w porównaniu z 40,4 proc. w roku 2018). Długość sieci cieplnej na koniec ub.r. wyniosła 25 469,9 km (96 proc. sieci było zlokalizowane w miastach).

– Bardzo ważnym nośnikiem energii jest ciepło z sieci, którym było ogrzewane 52,2 proc. wszystkich mieszkań, przede wszystkim w dużych miastach, gdzie stanowiło dominujący nośnik grzewczy (74,3 proc.). Ponadto 41,1 proc. gospodarstw domowych, tj. 78,2 proc. konsumentów ciepła sieciowego, pobierało wodę ogrzewaną z sieci – czytamy w komunikacie GUS.

Spadł udział węgla kamiennego w ogrzewaniu: w 2021 roku wykorzystywało go 20,9 proc. gospodarstw domowych (40,8 proc. w 2012 roku i 36,5 proc. w 2018 roku), podobnie jak drewna opałowego: w 2021 roku używało go 20,7 proc. gospodarstw (40 proc. w 2012 roku i 28,8 proc. w 2018 roku). 

Choć gaz ziemny był w 2021 roku wykorzystywany w ponad połowie gospodarstw domowych (56,5 proc.), to tylko 14,6 proc. używało go wyłącznie do ogrzewania mieszkań (w 2012 roku było to 8,8 proc.). 

5,5 proc. gospodarstw domowych do ogrzania pomieszczeń wykorzystywało energię elektryczną (taki poziom utrzymuje się od 2012 roku).

Udział gospodarstw z pompami ciepła wzrósł do 0,69 proc. (z 0,05 proc. w 2012 roku i 0,28 proc. w roku 2018). Kolektory słoneczne stosowało jedno na 38 gospodarstw domowych (w roku 2018 było to jedno gospodarstwo domowe na 52), a pompy ciepła jedno na 132 gospodarstw domowych (w 2018 roku jedno na 200 gospodarstw). Warto podkreślić, że rok 2022 był dla sprzedaży pomp ciepła w Polsce rekordowy – wzrosła ona o 120 proc. r/r. 

Nowe wymagania dotyczące budynków

Dekarbonizacja źródeł ciepła to jeden z celów polityki klimatycznej Unii Europejskiej. Budynki odpowiadają za około 40 proc. zużycia energii w UE i za 36 proc. okołoenergetycznych bezpośrednich i pośrednich emisji gazów cieplarnianych. Dlatego też od 2026 roku budynki użyteczności publicznej, a od 2028 roku wszystkie nowe budynki mieszkalne mają być zasilane bezemisyjnie (czyli ciepłem produkowanym z OZE albo ciepłem odpadowym).

Budynki nowe i po głębokiej termomodernizacji mogą być także ogrzewane ciepłem produkowanym w systemach ciepłowniczych spełniających warunek efektywnego systemu ciepłowniczego (czyli takiego, który wykorzystuje co najmniej 50 proc. energii odnawialnej lub 50 proc. ciepła odpadowego, lub 75 proc. ciepła pochodzącego z kogeneracji lub w co najmniej 50 proc. połączenie źródeł energii i ciepła, o których mowa wyżej). 

Obecnie, około 20 proc. polskich przedsiębiorstw ciepłowniczych spełnia warunek efektywnego systemu. Polityka energetyczna Polski (PEP 2040) zakłada, że w 2030 roku takich systemów będzie 80 proc. 

Ciepłownictwo systemowe dla czystszego powietrza

Jak szacuje Instytut Certyfikacji Emisji Budynków, zimą nawet 97 proc. Polaków jest narażonych na duże i bardzo duże stężenie szkodliwych substancji w powietrzu. Główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza jest niska emisja, czyli uwalnianie szkodliwych gazów i pyłów z domowych kotłów i pieców na paliwa stałe. 

Jednym z najlepszych sposobów na poprawę jakości powietrza pozostaje podłączanie indywidualnych odbiorców do sieci ciepłowniczej. Ciepłownictwo systemowe jest bowiem w niewielkim stopniu zagrożone niską emisją. Co więcej, w ciągu ostatnich dwudziestu lat sektor znacznie ograniczył emisję szkodliwych substancji do atmosfery, m.in. pyłów o 89,24 proc., dwutlenku siarki o 80,84 proc., tlenków azotu o 59,68 proc. i dwutlenku węgla o 15,54 proc. 

*raport GUS z maja 2023 roku dotyczący wykorzystania energii w gospodarstwach domowych, dane za rok 2021