Okres letni to dla branży ciepłowniczej czas wytężonej pracy. Trwają wtedy intensywne przeglądy systemów i sieci, prace remontowe i modernizacyjne, są prowadzone zaplanowane inwestycje. Zapytaliśmy przedsiębiorstwa ciepłownicze z całej Polski o ich przygotowania do nowego sezonu zimowego. Dowiedzieliśmy się, że praktycznie wszędzie zakończyły się już niezbędne remonty. Prace inwestycyjne czy zadania remontowe i porządkowe, niemające wpływu na pracę systemu ciepłowniczego, są jeszcze realizowane m.in. w Białej Podlaskiej, Braniewie, Brodnicy, Brzegu, Brzeszczach, Ciechanowie, Hajnówce i Rzeszowie.
Zielona transformacja źródeł ciepła
Tegoroczne przygotowania do sezonu jesienno-zimowego wyraźnie pokazują, że polskie ciepłownictwo stawia na zieloną transformację. ENGIE EC Słupsk po raz pierwszy rozpocznie sezon grzewczy bez węgla. Paliwo to zostało zastąpione miksem biomasy, gazu i oleju opałowego. MPEC Darłowo zakończył dekarbonizację ciepłowni, instalując dwie pompy ciepła zasilane agregatem kogeneracyjnym i wspomagane przez fotowoltaikę. BPEC Brzeg zrealizował projekt budowy pierwszego ekologicznego źródła ciepła – kotłowni na biomasę o mocy 6 MW oraz budowy drugiej instalacji fotowoltaicznej o mocy 50 kW z przeznaczeniem na zasilanie kotłowni biomasowej. W PEC Bytom jest realizowany projekt zastąpienia kotłowni węglowej nowoczesnym źródłem ciepła z gruntowymi pompami ciepła, kotłami na biomasę, magazynami ciepła – dzięki temu cztery budynki wielorodzinne będą zasilane ciepłem wytworzonym wyłącznie z OZE.
Nowe, efektywne źródła energii powstają także w innych miastach. Węglokoks Energia prowadzi modernizację źródła ciepła w zakresie ograniczenia spalania węgla, obejmującą zabudowę agregatu kogeneracyjnego i kotła gazowego opalanych gazem. Jedną z kluczowych inwestycji spółki jest również budowa instalacji fotowoltaicznej o mocy 1,2 MW realizowana w gminie Brzeszcze. W PEC Brodnica zakończyła się budowa kotła na biomasę o mocy 3 MW oraz kotła elektrycznego o mocy 2 MW, a także instalacji PV o mocy 383 kW. Z kolei MZEC „EKOTERM” Żywiec realizuje budowę dwóch układów wysokosprawnej kogeneracji gazowej (3×2,3 MWe oraz 2×0,499 MWe), a także kotłowni biomasowej i kotłowni gazowej, co pozwoli na produkcję do 75 proc. energii cieplnej w kogeneracji i 5 proc. w OZE (zakończenie inwestycji w trzecim kwartale 2026 r.). Na kogenerację gazową, pompy ciepła i kotły gazowe postawił również PEC Łask, podpisując umowę na modernizację jednej z czterech kotłowni węglowych. PEC Stargard zakończył budową elektrowni fotowoltaicznej o mocy 300 kWp, która w całości pozwoli pokryć zapotrzebowanie zakładu na energię elektryczną w ciągu dnia, podobnie jak EC Ciechanów, gdzie wybudowano farmę fotowoltaiczną o mocy 998 kWp.
Wiele przedsiębiorstw skupiło się na remontach i modernizacji istniejącej infrastruktury. ECO Kutno wyremontowało kotły WR-5 wraz z infrastrukturą, MGK Oleśnica przeprowadziła remont kotła węglowego WR-10 za blisko 2,5 mln zł, PEC Stargard wykonał prace remontowe na kotłach WR-10 oraz WR-25. PEC Biała Podlaska w dwóch źródłach ciepła wyremontował m.in. kotły i taśmociągi. PEC Brodnica zrealizował remonty układów kogeneracji oraz bieżące przeglądy i naprawy innych źródeł ciepła. PUHP LECH w Białymstoku przeprowadził prace remontowe kotła i instalacji towarzyszących w Zakładzie Unieszkodliwiania Odpadów Komunalnych, zasilającym w ciepło sieć miejską. W MEC Świdwin trwa modernizacja systemu odpylania kotłowni. W Ciepłowni Radzionków, należącej do PEC Bytom, zaplanowano m.in. ekspertyzę i remont komina oraz naprawy rusztów mechanicznych kotłów. W PEC Police trwają przygotowania do modernizacji trzech kotłów WR-10 w celu zamiennego spalania węgla kamiennego, pelet drzewnych lub agro. PEC Łask wymienił radionadajniki komunikacyjne do wizualizacji stanów pracy swoich kotłowni. W EC Ciechanów do końca roku zostanie wymieniony kocioł parowy OR-10 na kocioł biomasowy o mocy 8 MWt.
Rozwój i modernizacja sieci
Jak podkreślają PEC Bogatynia, EC Ciechanów, OPEC GRUDZIĄDZ, PEC Police, PEC Ropczyce czy Energetyka Lubin, niezbędne prace remontowe infrastruktury ciepłowniczej są realizowane na bieżąco. Kluczowym jednak elementem przygotowań do sezonu „grzewczego” jest modernizacja sieci ciepłowniczych i węzłów cieplnych. Budowa nowych ciepłociągów, wymiana starych rur w systemie kanałowym na nowoczesne, preizolowane (z zewnętrzną warstwą izolacji cieplnej), pozwala znacznie ograniczyć straty ciepła i zwiększyć niezawodność dostaw. Takie prace prowadzono w tym roku w wielu przedsiębiorstwach ciepłowniczych.
Sieć ciepłownicza w Polsce jest jedną z najdłuższych w Europie, wynosi już prawie 23 tys. km. Praktycznie każdego dnia do sieci ciepła systemowego są podłączani nowi odbiorcy.
MPEC Rzeszów do końca br. wybuduje i zmodernizuje łącznie 5,5 km sieci, podłączając do sieci ciepłowniczej w sumie 22 budynki. W Braniewie, w ramach projektu „SPINKA”, MPEC modernizuje i buduje ponad 1,3 km sieci, aby połączyć dwa systemy ciepłownicze. MGK Oleśnica wymieniła na preizolowany 420-metrowy odcinek magistrali (w planach ma modernizację kolejnych 3,2 km) oraz 123 m sieci ciepłowniczej. Likwidację sieci kanałowej i zastąpienie jej siecią preizolowaną zrealizowano także m.in. w ENGIE EC Słupsk (modernizacja dwóch odcinków magistrali 250 m oraz sieci 450 m), PEC Radzyń Podlaski (480 m), PEC Biała Podlaska (264 m), Węglokoks Energia Brzeszcze (1180 m), (MPEC Konin (250 m), PEC Brodnica (155 m), MEC Świdwin (73 m), MZEC „EKOTERM” Żywiec (252 m), PE Siedlce (193 m). MPEC Braniewo wymieniło przyłącza kanałowe na rurociągi preizolowane (2×78 m). Przebudowę wybranych odcinków sieci ciepłowniczej zrealizował także LPEC Lublin.
MPEC Lębork zrealizował budowę sieci ciepłowniczej i przyłączy (400 m) wraz z montażem dziewięciu węzłów cieplnych. Nowe odcinki sieci preizolowanej wybudował BPEC Brzeg (280 m). PEC Bytom do sieci podłączył w tym roku zarówno domy wielorodzinne, jak też placówki edukacyjne. EC Ciechanów wybudował 1,26 km sieci i przyłączy w celu przyłączenia nowych odbiorców ciepła. LPEC Lublin kontynuuje rozwój sieci w kierunku nowych osiedli mieszkaniowych.
PEC Hajnówka wymienił sieć cieplną na preizolowaną (120 m), wraz montażem węzła indywidualnego. Jest też w trakcie łączenia własnej sieci ciepłowniczej z siecią zasilaną ze źródła obcego w jeden efektywny energetycznie system ciepłowniczy (445 m). PEC Police zrealizował budowę nowych przyłączy (591 m).
Warto podkreślić, że wiele firm może się pochwalić bardzo wysokim udziałem sieci preizolowanych w swoim systemie ciepłowniczym , np. PEC Hajnówka (98 proc.), ENGIE EC Słupsk (88,5 proc.), BPEC Brzeg (84,2 proc.), PEC Stargard (82,3 proc.), MEC Świdwin (82,19 proc.) czy MPEC Rzeszów (79,6 proc.). Remonty i modernizację węzłów cieplnych w tym roku przeprowadziły m.in. PEC Biała Podlaska, MPEC Braniewo, BPEC Brzeg, MPEC Konin, MGK Oleśnica, PEC Police.
Inteligentne sterowanie i indywidualne węzły
Nowoczesne ciepłownictwo stawia na automatyzację i cyfryzację. Wymiana węzłów grupowych na indywidualne oraz montaż nowoczesnej automatyki pogodowej to standard, podnoszący komfort odbiorców i efektywność systemu ciepłowniczego.
LPEC Lublin zrealizował wymianę urządzeń technologicznych oraz modernizację urządzeń elektrycznych w wybranych węzłach cieplnych. MPEC Rzeszów zakończył proces wymiany węzłów grupowych na węzły indywidualne. Likwidację grupowych węzłów cieplnych i zastąpienie ich indywidualnymi przeprowadziły także takie przedsiębiorstwa, jak PE Siedlce, PEC Bełchatów, ZEC Nowy Dwór Mazowiecki, PEC Radzyń Podlaski, MPEC Konin, MPEC Lębork, PEC Biała Podlaska, ECO Kutno, PEC Police.
Równocześnie przedsiębiorstwa ciepłownicze prowadzą zaawansowane projekty digitalizacji sieci ciepłowniczych. LPEC Lublin realizuje strategiczny projekt „Inteligentna Sieć Ciepłownicza”, wdrażając telemetrię i systemy zdalnego sterowania. W PE Siedlce jest rozbudowywany system monitorujący 25 km sieci i wszystkie węzły. W Bełchatowie PEC zamontował nową telemetrię w 25 węzłach. Energetyka Lubin zainstalowała cztery węzły ciepłownicze wraz z automatyką pogodową (na zlecenie kopalni) oraz wymieniła 40 liczników ciepła na liczniki dostosowane do przesyłu danych telemetrycznych. ZEC Nowy Dwór Mazowiecki przeprowadził wymianę liczników ciepła na liczniki dostosowane do przesyłu danych telemetrycznych, doposażył także węzły cieplne w moduły do odczytu i przesyłania danych. Projekt digitalizacji sieci realizuje również MGK Oleśnica.
Do końca br. w ramach digitalizacji w EC Ciechanów zostanie zmodernizowane łącznie 39 węzłów, w MPEC Konin – 21 węzłów, w PEC Brodnica modernizacja automatyki obejmie aż 120 węzłów. PEC Bełchatów także realizuje projekt digitalizacji sieci obejmujący, m.in. instalację telemetrii oraz wymianę infrastruktury informatycznej na najnowszą wersję interfejsu wizualizacji systemu ciepłowniczego (SCADA). Wszędzie tam, gdzie są instalowane nowe węzły – jak w Białej Podlaskiej, Brzegu, Brzeszczach, Ciechanowie, Hajnówce, Kutnie, Lęborku, Policach, Radzyniu Podlaskim, Stargardzie, Siedlcach czy Żywcu – standardem jest już montaż automatyki pogodowej. W wielu przedsiębiorstwach, jak np. w MPEC Braniewo, EC Ciechanów, ECO Kutno, MPEC Rzeszów, MGK Oleśnica, MEC Świdwin czy ENGIE EC Słupsk, już wszystkie węzły są wyposażone w automatykę pogodową.
Finansowanie: od środków własnych po fundusze unijne
Skala prowadzonych prac wymaga ogromnych nakładów finansowych. Wiele przedsiębiorstw, jak m.in. PEC Biała Podlaska, PEC Hajnówka, ECO Kutno, MPEC Konin, PEC Łask, PEC Police czy MPEC Rzeszów, realizuje remonty i modernizacje głównie ze środków własnych.
Przy największych, strategicznych projektach ciepłownicy aktywnie sięgają jednak po wsparcie zewnętrzne. Najczęściej wymienianymi źródłami są programy Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej (NFOŚiGW), w tym program Fundusze Europejskie na Infrastrukturę, Klimat, Środowisko 2021–2027 (FEnIKS).
Z dofinansowania w ramach FEnIKS korzystają m.in. MPEC Braniewo (ponad 3,1 mln zł dotacji na projekt „SPINKA”), PEC Radzyń Podlaski (projekt o wartości blisko 1 mln zł) oraz MGK Oleśnica (ponad 8,7 mln zł dotacji na modernizację sieci). O dofinansowanie przebudowy sieci ciepłowniczej na preizolowaną z programu FEnIKS wystąpiły MPEC Lębork i EC Ciechanów, a BPEC Brzeg złożył wniosek o dofinansowanie przebudowy sieci ciepłowniczej na preizolowaną oraz modernizacji układu pompowego kotłowni centralnej.
PEC Bytom pozyskał łącznie 4,4 mln zł z WFOŚiGW i Funduszy Europejskich dla Śląskiego 2021–2027 na przyłączenie nowych budynków i budowę źródła OZE. Projekty digitalizacji w Siedlcach i Ciechanowie są również współfinansowane przez NFOŚiGW.
MEC Świdwin wystąpił do WFOŚiGW o dofinansowanie na modernizację systemu odpylania (757 tys. zł). MZEC „EKOTERM” Żywiec z funduszy NFOŚiGW realizuje w całości budowę dwóch układów wysokosprawnej kogeneracji gazowej oraz kotłowni: biomasowej i gazowej. PEC Brodnica z kolei podpisał umowę z NFOŚiGW w ramach Programu „Ciepłownictwo Powiatowe” – na dofinansowanie w formie dotacji i pożyczki (w formule 50 proc./50 proc.), a PEC Bogatynia wystąpił z wnioskiem do NFOŚiGW o dofinansowanie modernizacji izolacji termicznej magistrali ciepłowniczej (wniosek przeszedł wstępną weryfikację).
Kampania W zasięgu ciepła
W połowie października br. rozpocznie się kampania promocyjna promująca nowoczesne ciepłownictwo i transformację energetyczną miast przygotowana przez Izbę Gospodarczą Ciepłownictwo Polskie (IGCP) wraz z przedsiębiorstwami ciepłowniczymi z całej Polski. Celem kampanii jest edukacja, budowanie współpracy lokalnej oraz pokazanie praktycznych korzyści płynących z ciepła systemowego.
