Ruszyła nowa odsłona rządowego programu „Czyste Powietrze”. Zmiany dotyczą przede wszystkim weryfikacji beneficjentów, uszczelnienia kryteriów i doprecyzowania zasad finansowania inwestycji. Zasilony kwotą 10 mld zł bezzwrotnych dotacji z Funduszu Modernizacyjnego program ma na celu walkę z ubóstwem energetycznym oraz poprawę efektywności energetycznej budynków.

Kto i jak może skorzystać z programu

Z programu „Czyste Powietrze” mogą skorzystać osoby fizyczne, które są właścicielami lub współwłaścicielami domu jednorodzinnego lub wydzielonego w nim lokalu mieszkalnego z wyodrębnioną księgą wieczystą.

Dochód roczny beneficjentów nie może przekroczyć 135 tys. złotych. W przypadku gospodarstw domowych wieloosobowych dochód na osobę nie może być wyższy niż 1894 zł, a w gospodarstwach jednoosobowych – 2651 zł. Poddawana termomodernizacji nieruchomość musi być wykorzystywana na cele mieszkalne przez minimum trzy lata (z wyjątkiem spadków). Dofinansowaniem są objęte inwestycje w budynkach, które uzyskały pozwolenie na budowę do 31 grudnia 2020 roku.

W programie wprowadzono kilka kluczowych zmian w warunkach uzyskania dotacji. Jednym z najważniejszych jest obowiązkowe potwierdzenie standardu energetycznego budynku przed i po inwestycji. Przed rozpoczęciem prac będzie konieczne przeprowadzenie audytu energetycznego wraz z dokumentem podsumowującym, który określi stan energetyczny budynku i zalecane prace termomodernizacyjne. Po zakończeniu inwestycji będzie wymagane świadectwo charakterystyki energetycznej, potwierdzające zmniejszenie zapotrzebowania na energię do ogrzewania. Oba dokumenty muszą być podpisane przez osobę z uprawnieniami i poprzedzone wizytą w domu. Dotacja obejmuje również  pokrycie kosztów audytu i świadectwa.

Na co można dostać dofinansowanie

Dotacja w ramach programu „Czyste Powietrze” obowiązuje na inwestycje związane z poprawą efektywności energetycznej i wymianą źródeł ciepła, w tym m.in. na ocieplenie przegród budowlanych (stropów, podłóg, ścian), wymianę stolarki okiennej i drzwiowej, wymianę nieefektywnych kotłów, tzw. kopciuchów, oraz instalację odnawialnych źródeł energii, takich jak pompy ciepła, panele fotowoltaiczne oraz na podłączenie do sieci ciepła systemowego wraz z przyłączem. W miastach to właśnie ciepło systemowe jest najwyżej ocenianym źródłem ciepła, spełnia bowiem podstawowe warunki dobrego ogrzewania – daje pewność, że zimą będzie nam ciepło i że nie będzie trzeba go wymieniać. Z danych GUS wynika, że ciepło systemowe jest dostarczane do 52,2 proc. gospodarstw domowych w Polsce. Nasze ciepłownictwo systemowe staje się coraz bardziej zielone: 2/3 ciepła powstaje w procesie kogeneracji (jednoczesna produkcja ciepła i prądu), co wspiera likwidację niskiej emisji, przyczynia się do zmniejszenia emisji gazów cieplarnianych i poprawia bezpieczeństwo energetyczne kraju.

Wysokość dofinansowania

W ramach nowej odsłony programu „Czyste Powietrze” wprowadzono kilka poziomów wsparcia:

1.    Podstawowy poziom dofinansowania – dla wnioskodawców o dochodach do 135 tys. zł rocznie. Maksymalne wsparcie wynosi 66 tys. zł.

2.    Podwyższony poziom dofinansowania – dla osób o niskich dochodach (do 1894 zł/os. w gospodarstwie wieloosobowym). Maksymalne wsparcie to 99 tys. zł.

3.    Najwyższy poziom dofinansowania – dla gospodarstw domowych z dochodem poniżej 1090 zł/os. Maksymalna kwota wsparcia sięga 135 tys. zł i może pokryć do 100 proc. kosztów netto.

Pozyskanie najwyższego dofinansowania jest uzależnione od standardu energetycznego budynku. Dofinansowanie w najwyższym progu jest przewidziane tylko dla ubogich energetycznie, czyli właścicieli budynków lub lokali, w których zapotrzebowanie na energię użytkową do ogrzewania wynosi powyżej 140 kWh/m kw. rocznie.

Jak złożyć wniosek o dofinansowanie

Aby otrzymać dofinansowanie, należy złożyć wniosek za pośrednictwem:

• portalu beneficjenta na stronie Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej,
• gmin, które obsługują wnioski,
• banków współpracujących w ramach programu „Czyste Powietrze”.

Do wniosku trzeba dołączyć dokumenty potwierdzające dochody, prawo własności do nieruchomości oraz kosztorys planowanych inwestycji. Informacje o wymaganych zaświadczeniach można znaleźć na stronie programu.

Nabór wniosków w nowej odsłonie programu rozpoczął się 31 marca br. Wprowadzono ogólnopolski system operatorów (to kolejna ze zmian), którzy oferują bezpłatne wsparcie beneficjentom najwyższego i podwyższonego poziomu dofinansowania na każdym etapie – od złożenia wniosku, przez realizację, aż po rozliczenie. Najwyższy poziom dofinansowania jest dostępny tylko przy wsparciu operatora. W pierwszym etapie operatorami są gminy i WFOŚiGW.

W nowej odsłonie programu można uzyskać prefinansowanie (zaliczka do 35 proc.) na najwyższym i podwyższonym poziomie dofinansowania, ale tylko za pośrednictwem operatora. Warunkiem wypłaty zaliczki jest przedłożenie wraz z wnioskiem umów (maksymalnie trzech) z wykonawcami.

Rozliczenie dotacji

Po zakończeniu inwestycji beneficjent musi przedstawić dokumenty potwierdzające poniesione koszty, takie jak: faktury i rachunki, protokoły odbioru robót, certyfikaty i atesty dla zainstalowanych urządzeń.

Rozliczenie dotacji może się odbywać również w formie przelewu na konto wykonawcy, co minimalizuje konieczność angażowania środków własnych przez beneficjentów.  

Ograniczenia i specyfika programu

Program „Czyste Powietrze” nie przewiduje wsparcia dla nieruchomości wykorzystywanych wyłącznie na cele działalności gospodarczej. Kolejnym istotnym ograniczeniem jest konieczność spełnienia norm efektywności energetycznej budynku po zakończeniu inwestycji.

Dodatkowo, zostały wprowadzone surowsze wymagania dotyczące pomp ciepła i kotłów na biomasę. Urządzenia te muszą posiadać odpowiednie certyfikaty i spełniać normy efektywnościowe, aby uniknąć sytuacji, w której są dofinansowywane nieefektywne lub przestarzałe technologie.

Inne programy rządowe dla czystszego powietrza

„Czyste Powietrze” nie jest jedynym programem wspierającym modernizację budynków. Planujący termomodernizację i instalację nowoczesnych źródeł ciepła mogą skorzystać z programów: „Moje Mieszkanie” – na wymianę źródeł ciepła, w tym przyłączenie do sieci ciepła systemowego, w lokalach znajdujących się w budynkach mieszkalnych wielorodzinnych; „Mój Prąd” – oferuje np. dotacje na instalację fotowoltaiczną i magazyn ciepła; „Stop Smog” – program dla gmin, skierowany do gospodarstw domowych o niskich dochodach – np. na likwidację „kopciuchów”, docieplenie budynku oraz podłączenie do sieci ciepła systemowego; ulga termomodernizacyjna, która umożliwia odliczenie wydatków na wymianę źródła ciepła, w tym przyłączenie do sieci ciepła systemowego, docieplenie budynku, wymianę okien, od podatku dochodowego.