W Krakowie w Ogrodzie Botanicznym UJ przy ulicy Kopernika 27 odbudowano historyczną oranżerię z czasów wiktoriańskich. Powstała na miejscu dawnej oranżerii z 1882 roku. Uroczyste otwarcie obiektu odbyło się 12 maja br. w ramach Święta Uniwersytetu Jagiellońskiego. 

Odbudowa historycznego pawilonu była planowana od wielu lat. Nowa oranżeria jest tych samych gabarytów, co palmiarnia z 1882 roku. Wysokość budynku od najniższego poziomu gruntu do linii szczytowej wynosi 11,6 m, a wraz z iglicą – niemal 15 m. Obiekt na parterze zaprojektowano w konstrukcji stalowej z przeszkleniami w systemie fasadowym. Zwieńczony jest szklanym dachem mansardowym. Nowa szklarnia zyskała taras, stanowiący przedłużenie jej wnętrza. Remont konserwatorski przeszło także historyczne wejście, które przetrwało do czasów współczesnych. 

Oranżeria będzie wykorzystywana do celów edukacyjnych, m.in. warsztatów hortiterapeutycznych dla dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami, konferencji i wydarzeń artystycznych. Znajduje się też tu kawiarnia. W części podziemnej urządzono magazyny związane z bieżącą działalnością Ogrodu Botanicznego UJ. Stworzono sanitariaty. Zadbano też o podjazd dla osób z niepełnosprawnością. 

Do ogrzewania i schładzania obiektu zastosowano różnorodne systemy – na potrzeby samej oranżerii wykorzystano powietrzną pompę ciepła grzewczo-chłodzącą, z kolei pomieszczenia sanitarne i gospodarcze są ogrzewane poprzez grzejniki wodne z wykorzystaniem konwencjonalnego źródła ciepła. Nad drzwiami wejściowymi zostaną zamontowane kurtyny powietrzne. Ciepło systemowe do budynku oranżerii, tak jak i innych obiektów na terenie Ogrodu Botanicznego UJ, dostarcza Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej w Krakowie. 

Oranżeria w Ogrodzie Botanicznym UJ odzyskała blask

Nowa oranżeria została zaprojektowana jako miejsce uprawy i dom dla najcenniejszych roślin Ogrodu Botanicznego, w tym roślin tropikalnych: sagowców, araukarii i storczyków. Będą tam też rosły trzy gatunki dziko występujących roślin objętych w Polsce ochroną ścisłą: języcznik zwyczajny (Asplenium scolopendrium) – paproć z rodziny zanokcicowatych, marsylia czterolistna (Marsilea quadrifolia) – wodna paproć z rodziny marsyliowatych oraz salwinia pływająca (Salvinia natans) – wodna paproć z rodziny salwiniowatych.

Budowa oranżerii została zrealizowana dzięki wsparciu Funduszy Europejskich. Inwestycja kosztowała prawie 9,7 mln zł, z czego ponad 6,6 mln zł pochodzi z funduszy unijnych.

Oranżeria Warszewicza

Historyczna oranżeria powstała w 1882 roku. Projekt i realizację zlecono uznanej wiedeńskiej firmie Andreasa Milde. Żelazna konstrukcja była pomalowana prawdopodobnie na modny wtedy kolor czerni lub grafitu. 

W dawnej oranżerii znajdowała się kolekcja palm oraz roślin tropikalnych. Wiele z tych okazów, w tym około trzystu gatunków storczyków, przywiózł botanik i ogrodnik Józef Warszewicz. I to właśnie nazwiskiem Warszewicza nazwano odbudowany obiekt.  

Palmiarnia już 20 lat po wybudowaniu była w złym stanie technicznym, jak odnotowano w 1906 roku: „Duże tafle szklane spadające z dachu wyrządzają znaczne szkody, raniąc i łamiąc rośliny, i przedstawiając poważne niebezpieczeństwo dla personelu ogrodniczego i publiczności zwiedzającej szklarnie”. Remont przeprowadzono dopiero w 1913 roku, kolejną przebudowę obiektu, połączoną z jego podwyższeniem o 3–4 metry, wykonano w 1928 roku. W marcu 1969 roku palmiarnia została rozebrana. 

Najstarszy w Polsce ogród botaniczny

Założony w 1783 roku Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego (łac. Hortus Botanicus Universitatis Jagellonicæ) jest najstarszym ogrodem botanicznym w Polsce. Zajmuje powierzchnię 9,6 ha (Ogród Botaniczny Uniwersytetu Warszawskiego w Warszawie ma 5,16 ha). Jako cenny obiekt przyrody, pomnik historii nauki, sztuki ogrodniczej i kultury został wpisany w 1976 roku do rejestru zabytków. Obecnie w Ogrodzie Botanicznym UJ rośnie około 5000 gatunków i odmian roślin z całego świata, w tym ponad 2000 gatunków i odmian roślin szklarniowych. Arboretum, czyli część parkowa z  drzewami i krzewami, zajmuje największą powierzchnię. 

Kolekcje roślin tropikalnych są hodowane w trzech szklarniach: Victoria (nazwa pochodzi od wiktorii królewskiej rosnącej w basenie), Jubileuszowa (zbudowanej z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego w 1964 roku), Holenderka (nazwa oznacza typ szklarni). 

***

Ogród Botaniczny UJ jest dostępny dla zwiedzających przez cały rok, a wydarzenia w nim planowane są ogłaszane na profilu na Facebooku. W okresie letnim i ogród, i oranżeria z kawiarnią są otwarte codziennie w godz. 9–19. Bilet kosztuje 22 zł, bilet ulgowy 12 zł (dla uczniów, studentów oraz emerytów), a bilet rodzinny 45 zł. Bezpłatny wstęp do Ogrodu Botanicznego przysługuje dzieciom do lat 4. Do ogrodu nie wolno wprowadzać rowerów oraz psów.