W naszym kraju nadal dymi prawie 3 mln „kopciuchów”, najwięcej na Mazowszu, w Małopolsce i na Śląsku. Spalanie złej jakości paliwa stałego, w tym węgla niskiej jakości i śmieci, w niespełniających norm emisji spalin przestarzałych piecach i kotłach są główną przyczyną zanieczyszczenia powietrza w Polsce.

Do termomodernizacji domów i wymiany źródeł ogrzewania, np. podłączenie do sieci ciepłowniczej, zachęcają rządowe programy, w tym flagowe „Czyste Powietrze”. Prowadzony od 19 września 2018 roku program nadzoruje Ministerstwo Klimatu i Środowiska, a realizuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej wraz z szesnastoma funduszami wojewódzkimi. Budżet na lata 2018-2029 wynosi 103 mld zł. Od 25 stycznia br. jest nowa odsłona tego programu.

Więcej beneficjentów i wyższe dotacje

„Czyste Powietrze” wzbogaciło się o kolejną, trzecią część – dla osób o najniższych dochodach. Dotacja jest przewidziana na 2022 rok, ale ministerstwo już zapowiada rozszerzenie programu. 

– Jest to niezwykle ważny, potrzebny, ale też dobrze funkcjonujący program. W nowej części zwiększamy kwotę wsparcia do 69 tys. zł. Zakres wsparcia to nadal termomodernizacja, możliwość wymiany okien i drzwi, i oczywiście wymiany kotła, czyli źródła ciepła – mówiła minister klimatu i środowiska Anna Moskwa, przedstawiając nowe zasady w programie „Czyste Powietrze”.

Pierwsza część to podstawowy poziom dofinansowania do 30 tys. zł – dla osób z rocznym dochodem do 100 tys. zł. W drugiej części poziom dofinansowania został podwyższony do 37 tys. zł – licząc przeciętny miesięczny dochód na osobę do 1564 zł (gospodarstwo  wieloosobowe) i do 2189 zł (gospodarstwo jednoosobowe). 

Trzecia część programu jest skierowana do gospodarstw domowych, w których przeciętny dochód jednego mieszkańca wynosi do 900 zł (gospodarstwa wieloosobowe) lub do 1260 zł (gospodarstwa jednoosobowe). Alternatywą kryterium dochodowego jest ustalone prawo wnioskodawcy do zasiłku: stałego, okresowego, rodzinnego lub opiekuńczego. Maksymalna dotacja, przy 90 proc. kosztów kwalifikowanych, sięga 69 tys. zł. Nabór wniosków zaczął się 25 stycznia br. 

Najwyższy poziom dofinansowania w Kredycie Czyste Powietrze będzie jednak dostępny tylko w pierwszej i drugiej części programu. 

Osoby uprawnione do dotacji z trzeciej części programu obowiązuje nowy załącznik (nr 2b „Koszty kwalifikowane oraz maksymalny poziom dofinansowania dla Części 3 Programu dla Beneficjentów uprawnionych do najwyższego poziomu dofinansowania”). Dokument wraz ze zmienionym programem jest dostępny na stronie czystepowietrze.gov.pl, jak i na stronach wojewódzkich funduszy ochrony środowiska i gospodarki wodnej. W serwisie ministerstwa można też znaleźć listę banków oferujących Kredyt Czyste Powietrze.

Śląskie liderem

W programie „Czyste Powietrze” do końca stycznia br. złożono ponad 389 tys. wniosków (w tym ponad 184 tys. w ubiegłym roku) na 6,54 mld zł dofinansowania, najwięcej w woj. śląskim (ponad 64,5 tys. wniosków na ok. 885 mln zł). W skali ogólnopolskiej podpisano ponad 313 tys. umów na ponad 5 mld zł.

Gminy z województwa śląskiego zajmują ponad połowę miejsc w pierwszej setce beneficjentów programu. Niewątpliwie jest to związane z tym, że od początku roku 2022 na terenie województwa śląskiego obowiązuje uchwała antysmogowa, która nakłada na mieszkańców obowiązek wymiany „kopciuchów”.

Proste zasady dla wszystkich

Ogłaszając nową część programu, wiceprezes NFOŚiGW Paweł Mirowski zapowiedział zmodyfikowanie i uproszczenie niektórych zapisów w pozostałych jego częściach i załącznikach.

Najważniejsze ze zmian to: możliwość skorzystania z programu „Czyste Powietrze”, gdy dofinansowanie łączy się z gminnymi programami parasolowymi, w których wnioskodawca nie staje się właścicielem kotła do zakończenia okresu trwałości; umożliwianie dłuższej realizacji projektu, gdy opóźnienie rozliczenia wynika z przesunięcia terminu przyłączenia gazu przez operatora; dopuszczenie kotłów dwupaliwowych zgazowujących drewno i spalających pellet drzewny, jako zgodnych z celami programu „Czyste Powietrze” oraz doprecyzowanie wymagań dla przewodów kominowych w przypadku kotłów na paliwo stałe, ze względów bezpieczeństwa.

Minister Moskwa ogłosiła, że rząd pracuje nad dostosowaniem programu do korzystania ze środków unijnych oraz – już wkrótce – rozszerzeniem listy beneficjentów o mieszkańców budynków wielorodzinnych.

„Ciepłe Mieszkanie” od kwietnia

W odróżnieniu od programu „Czyste Powietrze”, z którego można dofinansować np. termomodernizację, wymianę źródeł ciepła w domach jednorodzinnych czy podłączenie się do sieci ciepłowniczej, nowy program antysmogowy „Ciepłe Mieszkanie” wspiera m.in. wymianę źródeł ciepła oraz stolarki okiennej i drzwiowej w budynkach wielorodzinnych. Ma zostać uruchomiony na początku drugiego kwartału br. Był on pilotażowo przeprowadzony w ubiegłym roku w województwie zachodniopomorskim i dolnośląskim oraz w Pszczynie na Śląsku.
Tak jak „Czyste Powietrze”, także „Ciepłe Mieszkanie” mają realizować wojewódzkie fundusze ochrony środowiska. Szczegóły finansowe nowego programu nie są jeszcze znane.