W 2018 roku w Rzymie w dzielnicy Ostiense na frontowej elewacji 6-piętrowego budynku przy ruchliwej ulicy artysta street artu Federico Massa wykonał największy dotychczas mural w Europie o powierzchni ponad tysiąca metrów kwadratowych. Obraz przedstawia czaplę – ptaka zagrożonego wyginięciem. Niezwykłe są farby, których użyto do stworzenia malowidła. Rozkładają niektóre składowe smogu, m.in. rakotwórcze tlenki azotu ze spalin samochodowych. Mural w Rzymie eliminuje tyle zanieczyszczeń, co około 30 dużych drzew.
Polski street art w służbie ekologii
W 2019 roku w Poznaniu na osiedlu Zwycięstwa na ścianie Domu Kultury „Wiktoria” pojawił się mural o powierzchni 77 m kw. przestawiający nowoczesne miasto. Przez następną dekadę zmniejszy zanieczyszczenie powietrza tak, jak zrobiłoby to 80 drzew.
Z kolei w 2020 roku, dzięki akcji City Forests zorganizowanej przez Converse, murale wykonane farbami fotokatalitycznymi, które oczyszczają powietrze pod wpływem światła dziennego, pojawiły się w 14 miastach na całym świecie, w tym w Warszawie. Globalnie te murale stanowią odpowiednik zasadzenia około 3000 drzew.
Przy jednym z najbardziej ruchliwych skrzyżowań w stolicy, obok stacji metra Politechnika, powstał mural projektu Dawida Ryskiego i Maćka Polaka. Przedstawili swoją wizję miasta przyszłości, w którym chcieliby żyć. A wszystko to pod hasłem Create Together For Tomorrow (Współpraca dla lepszego jutra).
Farby, które zjadają smog
Farby używane do stworzenia antysmogowych murali stały się symbolem innowacyjności dzięki zawartości dwutlenku tytanu, który ma właściwości fotokatalityczne. Fotokataliza to reakcja chemiczna wywołana wpływem światła (również sztucznego z zakresu długości fal UV, czyli 300-400 nm). Dwutlenek tytanu jest jej katalizatorem, a pod wpływem światła w obecności tlenu i wody, zanieczyszczenia, toksyny i drobnoustroje są neutralizowane do dwutlenku węgla i wody.
Farby fotokatalityczne, które stosuje się na konstrukcje betonowe, ceramiczne i z tworzyw sztucznych, nie różnią się od innych farb. Powierzchnia nimi pokryta jest gładka i odporna. Jej najważniejszą i unikatową zaletą jest samooczyszczanie i oczyszczanie powietrza, które się z nią styka.
Utylizacji (rozłożeniu) ulegają spaliny samochodowe i z kotłów grzewczych, gazy, opary rozpuszczalników, dym tytoniowy, tlenki siarki i azotu. Farby fotokatalityczne mają właściwości antyalergiczne. Neutralizują również niepożądane zapachy (np. dym nikotynowy, gazy przemysłowe i spalinowe).
Pandemiczny rok 2020 sprzyjał powstawaniu antysmogowych murali. Na ścianie kamienicy przy ul. Mickiewicza w Bielsku-Białej z inicjatywy Klubu Gaja i Galerii Bielskiej BWA powstał mural „Święto drzewa” autorstwa Ewy Ciepielewskiej. Obraz co najmniej przez dekadę będzie zmniejszał zanieczyszczenie powietrza tak, jak by to zrobił las o powierzchni ponad 100 m kw. Podczas odsłonięcia muralu został dodatkowo posadzony platan.
W Katowicach na budynku przy ul. Kordeckiego powstał mural nawiązujący przesłaniem do Światowego Forum Miejskiego w 2022 roku, którego miasto będzie gospodarzem. Przedstawia człowieka w centrum ekosystemu, żyjącego w zgodzie z naturą. Artysta użył farby fotokatalitycznej, która oczyszcza powietrze z mocą, z jaką oczyszczałby je las o identycznej powierzchni jak mural.
Najnowszy w Polsce ekologiczny mural o powierzchni aż 126 m kw. pojawił się na początku lutego br. w Zabrzu na ścianie familoka przy ul. Wallek-Walewskiego. Przedstawia Wojciecha Korfantego. Metr kwadratowy powierzchni pokrytej specjalną farbą redukuje więcej tlenku azotu niż w ciągu doby jedno drzewo, zmniejsza także zanieczyszczenia powietrza formaldehydem. W ciągu miesiąca malowidło może oczyścić 11,3 mln m sześc. powietrza. To pierwszy tego typu mural na Śląsku.
Zielone chodniki
Nie tylko murale, także chodniki pomagają w walce z zanieczyszczeniem powietrza.
W 2018 roku w Warszawie ułożono pierwszych 350 m kw. chodnika z betonu fotokatalitycznego (tzw. zielony beton), który czyści powietrze ze spalin samochodowych. Dzięki zastosowaniu specjalnej mieszanki, pod wpływem promieni słonecznych chodnik rozkłada szkodliwe składniki spalin, czyli tlenki azotu, na nieszkodliwe związki podobne do stosowanych przy nawożeniu roślin, które z wodą deszczową są odprowadzane do gleby. Badania wykonane przez specjalistów z Politechniki Warszawskiej wykazały, że na „zielonym betonie” stężenie dwutlenku azotu było o około 30 proc. niższe niż na standardowym chodniku.
Podobne rozwiązania zastosowano na wybranych odcinkach chodników m.in. w Krakowie i we włoskim Bergamo.
Beton fotokatalityczny stosuje się również do budowy tuneli, np. Umberto Uno w Rzymie czy Leopolda II w Brukseli oraz mostów (np. w Barcelonie).
