Zielony Ład jest jedną z najważniejszych inicjatyw politycznych w historii Unii Europejskiej.
– To nasza strategia dla wzrostu, który oddaje więcej, niż zabiera – dowodziła szefowa Komisji Europejskiej Ursula von der Leyen, prezentując swój program w Brukseli.

Zmiany kosztowne, ale konieczne

Istotą i celem tego programu jest uniezależnienia wzrostu gospodarczego od wykorzystania paliw kopalnych i osiągnięcie neutralności klimatycznej – wytwarzanie tylko takiej ilości zanieczyszczeń, jaką będzie mogło wchłonąć środowisko. 

Proces będzie kosztowny – obejmie nie tylko energetykę (przestawienie się na OZE), ale także transport (np. elektromobilność), handel (m.in. inwestycje w towary i usługi przyjazne dla klimatu) czy mieszkalnictwo (np. nowe standardy efektywności energetycznej i termomodernizacja).Transformację energetyczną ma wspomóc wart 100 mld euro Mechanizm Sprawiedliwej Transformacji (MST) skierowany do najbardziej narażonych na dekarbonizację regionów, w tym Polski.

Koronakryzys spowodował, że Zielony Ład stał się strategią ratowania europejskiej gospodarki po pandemii. – Możemy uczynić nasze społeczeństwa i naszą planetę czystszymi poprzez inwestycje w odnawialne źródła energii, jazdę bezemisyjnymi autami oraz uczynienie naszych domów bardziej energooszczędnymi –– apelowała Ursula von der Leyen. 

Podobne głosy słychać także w Polsce, choć rząd mówi o naszej odrębnej ścieżce dla transformacji energetycznej. 

– Mamy obecnie około 40 GW mocy konwencjonalnych, zakumulowanych w systemie elektroenergetycznym. W ciągu najbliższych 20 lat stworzymy podobnej wielkości system zeroemisyjny – mówi minister klimatu Michał Kurtyka. – Chcemy go oprzeć na: offshore (8–10 GW), energetyce jądrowej (6–9 GW) oraz fotowoltaice, biogazie i biomasie (łącznie ok. 20 GW).

Te dwa systemy miałyby działać przez pewien czas synergicznie, by zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne. Minister podkreślał, że ważną rolę odegra zwiększenie mocy gazowych, ale że wraz z rozwojem technologii będzie też rosła rola źródeł zeroemisyjnych. 

Odejście od paliw kopalnych jest trendem globalnym, spowodowanym nie tylko troską o klimat i środowisko, ale też nieopłacalnością takiej produkcji. Polska energetyka znalazła się między młotem a kowadłem: przy uzależnieniu od górnictwa nie może sobie pozwolić na natychmiastowe oderwanie się od węgla, ale nie może już się rozwijać, opierając się na węglu, bo takich inwestycji nie sfinansuje nie tylko UE, ale żaden bank czy inna instytucja finansowa. Transformacja jest więc nieunikniona. 

– Prowadzimy działania w takim tempie, jak możemy, żeby były one w jak najlepszym interesie dla polskiego społeczeństwa i polskiej gospodarki – deklarował w styczniu 2020 roku w Davos premier Mateusz Morawiecki. Według niego Polska ma otrzymać największą pulę ze środków funduszu na sprawiedliwą transformację energetyczną. 

Miasto z klimatem

Dążenie do neutralności klimatycznej wymaga przemyślenia na nowo nie tylko uwarunkowań gospodarczych, ale także sposobu funkcjonowania polskich miast. 

– Zwiększenie odporności na zmiany klimatu jest ogromnym wyzwaniem, ale jednocześnie tworzy szansę i potencjał dla bardziej zrównoważonego rozwoju – podkreślał minister Kurtyka, ogłaszając na początku marca 2020 roku inicjatywę Miasto z klimatem.

Poprawa jakości życia mieszkańców oraz wsparcie miast w transformacji w przyjazne i neutralne klimatycznie, a także upowszechnianie nowoczesnych i efektywnych rozwiązań to główne cele projektu.Ministerstwo Klimatu i NFOŚiGW zapewniają dotację, np. na zrównoważone systemy gospodarowania wodami opadowymi (ok. 60 mln zł z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko) czy rozwój zieleni (ok. 100 mln zł z Funduszy Norweskich). 

W Miasto z klimatem wpisują się takie rozwiązania, jak m.in:

Elektromobilność – rozwój niskoemisyjnego transportu publicznego czy budowa stacji ładowań; 

Geotermia – wykorzystanie wód termalnych;

Retencja – narzędzie do walki z lokalnymi powodziami czy niewydolnością systemów kanalizacyjnych;

Gospodarka o obiegu zamkniętym – ponowne wykorzystanie materiałów; 

Zieleń miejska – rozbudowa parków wraz z odnową gatunkową, a także tworzenie ogrodów deszczowych czy zielonych dachów i ścian. 

Ekopakt dla Łodzi

Własną ekostrategię w styczniu 2020 roku przedstawiły władze Łodzi.  Wyodrębniły pięć obszarów działania: 1. rozwój i ochrona terenów zielonych; 2. czyste powietrze, m.in. wymiana źródeł ogrzewania na niskoemisyjne i rozwój komunikacji zbiorowej i rowerowej; 3. ochrona jakości wody, np. dzięki budowie zbiorników retencyjnych; 4. gospodarka odpadami, m.in. redukcja zużycia plastiku i papieru; 5. edukacja proekologiczna – od dzieci, po seniorów. 

Działania mają być finansowane m.in. z budżetu miasta i środków unijnych. Stoją za nimi konkretne liczby. W ciągu najbliższej dekady: 50 tys. posadzonych drzew, 30 proc. autobusów elektrycznych w MPK, 224 km tras rowerowych (dziś jest 158 km), zmniejszenie do zera liczby lokali komunalnych z ogrzewaniem piecowym (jest ich 18 tys.). Do połowy sierpnia łódzki pakt dla klimatu konsultowali mieszkańcy, przedsiębiorcy i ekoaktywiści.

Zielone (coraz bardziej) ciepło systemowe

Ciepłownictwo oparte na paliwach kopalnych generuje coraz wyższe koszty, technologie OZE stają się bardziej efektywne i konkurencyjne cenowo, a ograniczanie emisji dwutlenku węgla jest nieuniknione ze względu na odpowiedzialność za zmiany klimatyczne.

Transformacji podlega cały sektor energetyki cieplnej. Zapytaliśmy dostawców ciepła systemowego, jak realizują strategię Zielonego Ładu.  

ECO SA – Mirosław Romanowicz, członek Zarządu ds. operacyjnych
Aktywnie uczestniczymy w pracach IGCP nad skutecznym zaimplementowaniem dyrektywy o OZE (RED II). Proponujemy również konkretne rozwiązania regulujące kwestie zazieleniania naszej branży. Już za chwilę przedsiębiorstwa ciepłownicze będą zobligowane do zwiększania udziału OZE w tempie co najmniej 1 proc.rocznie. Nie ma więc na co czekać!

Biorąc pod uwagę rolę gazu jako głównego paliwa w okresie przejściowym, kilka lat temu postawiliśmy w całej Grupie Kapitałowej ECO na budowę gazowych układów wysokosprawnej kogeneracji, uwzględniając zamierzenia UE w zakresie wykorzystania wodoru. Obecnie mamy przygotowanych do realizacji 10 projektów o łącznej mocy energii elektrycznej 50 MW. Dodatkowo inwestujemy w fotowoltaikę. Na terenie Grupy ECO powstaje kilka instalacji PV oraz rozwiązań opartych na zastosowaniu pomp ciepła, a my zdobywamy kapitał kompetencji i doświadczeń w zakresie ich zabudowy, opomiarowania i eksploatacji.

Szansę widzimy także w pozyskiwaniu energii z lokalnej geotermii oraz z instalacji termicznej utylizacji odpadów. Tutaj rozwiązujemy dwa problemy – zazieleniamy ciepłownictwo i zdejmujemy z miast i gmin wysokie koszty gospodarki odpadami. 

OPEC Grudziądz – Marek Dec, prezes Zarządu
W Grupie OPEC obniżamy zużycie węgla kamiennego i emisję dwutlenku węgla, wykorzystując do produkcji energii paliwa alternatywne, przyjazne środowisku naturalnemu, takie jak pelet czy biogaz. Pelet produkujemy w większości ze słomy z lokalnych gospodarstw. Biogaz z oczyszczalni ścieków zakładów papierniczych kupujemy od przedsiębiorstwa, które jest zarazem odbiorcą pary technologicznej wytwarzanej w naszej elektrociepłowni.

Najbardziej ekologiczną formą energii jest ta, która nie musi być wyprodukowana. W Grupie OPEC ograniczamy energię pierwotną, zwiększając efektywność produkcji i przesyłu energii. 

W Grudziądzu przeprowadzono wysokonakładowe inwestycje modernizacji sieci. W zakresie efektywnej dystrybucji ciepła zrealizowano: 10,3 km przebudowanej sieci i 114 zmodernizowanych i wybudowanych węzłów. Energooszczędna dystrybucja ciepła to z kolei: 14,6 km przebudowanej sieci, modernizacja 60 węzłów oraz likwidacja 25 węzłów grupowych i zastąpienie ich 55 indywidualnymi.

Cele Grupy OPEC na lata 2020–2025 to m.in.: zwiększenie udziału OZE oraz gospodarka w obiegu zamkniętym. Planujemy budowę kotłów na paliwo biomasowe i alternatywne – RDF oraz postawienie elektrowni fotowoltaicznej o mocy około 1 MW. 

MPEC Olsztyn – Konrad Nowak, prezes Zarządu 
Udział w osiągnięciu neutralności klimatycznej do 2050 roku w obszarze ciepłownictwa będzie zadaniem niezmiernie trudnym i bardzo kosztownym, ze względu na dominację generacji systemów opartych na spalaniu paliw kopalnych. Mimo że zmodernizowano wiele kilometrów sieci, przez co znacznie ograniczono straty na przesyle, prawdziwym wyzwaniem jest nisko- i zeroemisyjne wytwarzanie.

W Olsztynie jeszcze w ubiegłym roku 99 proc. ciepła produkowano na bazie spalania węgla. Teraz mamy pierwsze owoce programu kompleksowej przebudowy systemu w postaci uruchomienia nowoczesnej ciepłowni biomasowej, której produkcja pokryje około 25 proc. zapotrzebowania miasta w ciepło. Modernizujemy ciepłownię węglową, by podnieść sprawność kotłów, budowana jest nowoczesna kogeneracyjna instalacja termicznego przetwarzania odpadów. Udział tego źródła w puli zapotrzebowania energetycznego wyniesie około 30 proc. To rozwiązanie ma niebagatelny wpływ na globalną redukcję gazów cieplarnianych, m.in. poprzez znaczne ograniczenie emisji metanu ze składowania odpadów w całym regionie.

W ten sposób już w 2023 roku osiągniemy w Olsztynie cel w postaci efektywnego energetycznie systemu ciepłowniczego.

Veolia Energia Łódź – Anna Kędziora-Szwagrzak, prezes Zarządu, dyrektor generalny

Wyzwania środowiskowe stawiane przedsiębiorstwom branży ciepłowniczej oraz zmieniający się rynek ciepła powodują, że Veolia również się zmienia pod względem technologicznym i organizacyjnym. Realizujemy projekty, które mają systematycznie ograniczać wpływ naszej działalności na środowisko naturalne. Kluczowe jest odchodzenie od węgla na rzecz gospodarki w obiegu zamkniętym, OZE oraz alternatywnych paliw w produkcji ciepła i energii elektrycznej w łódzkich elektrociepłowniach. Nasza misja „Odnawiamy zasoby świata” opiera się na wizji świata, w którym się nie marnuje zasobów i wykorzystuje się je w sposób zrównoważony. Wobec rosnących problemów związanych z gospodarką odpadami, Veolia przygotowuje projekt rozbudowy elektrociepłowni EC4 o Zakład Odzysku Energii na paliwo alternatywne, tzw. pre-RDF.

Dywersyfikacja paliwowa w Veolii to także w przyszłości zastąpienie węgla gazem oraz wykorzystanie toryfikatu, czyli uszlachetnionej biomasy. Wszystko w celu zmniejszenia śladu węglowego.

Bliskie są nam wyzwania środowiskowe zawarte w „Ekopakcie dla Łodzi”. Angażujemy się m.in. w promocję rozwiązań wykorzystujących zieloną energię z odnawialnych źródeł, np. biomasę, w procesie rozwoju elektromobilności w Łodzi. W ramach Łódzkiego Klastra Fala Energii pracujemy zaś nad wybudowaniem na dachach budynków jednej ze spółdzielni mieszkaniowych instalacji paneli fotowoltaicznych, wytwarzających energię elektryczną.