Nowy dworzec w Lublinie to nowoczesny węzeł przesiadkowy, który integruje transport miejski i pozamiejski: autobusy, busy i kolej. Lubelskie dworce autobusowy i kolejowy dzieliło dotychczas ponad 2,5 kilometra, obecnie –  kilkadziesiąt metrów. Dzięki temu pasażerowie będą mogli łatwo i wygodnie się przesiadać z autobusu do pociągu, i odwrotnie. Władze miasta liczą, że teraz więcej osób zamiast własnym autem, wybierze się do Lublina komunikacją publiczną, co zmniejszy korki i ruch samochodowy w centrum.   

– To historyczny moment dla naszego miasta i całego regionu, na który wszyscy czekaliśmy od dawna. Po latach starań Lublin ma nową i wyjątkową przestrzeń komunikacyjną. Nowy obiekt robi wspaniałe wrażenie, został zaprojektowany jako jeden z najbardziej ekologicznych tego typu budynków w Polsce i spełnia najwyższe standardy w zakresie zrównoważonego rozwoju – mówi z dumą prezydent Lublina, Krzysztof Żuk.

Nowoczesny i prosty

Dworzec metropolitalny powstał w miejsce starego dworca autobusowego, naprzeciwko dworca PKP Lublin Główny, między ulicami Dworcową, Gazową i Młyńską. Jak podkreślają autorzy projektu z pracowni Tremend – jego prosta, modernistyczna bryła kontrastuje z eklektyczną formą XIX-wiecznego dworca PKP, ale – za sprawą wyraźnie odmiennego języka architektonicznego – z nim nie konkuruje. 

Architektoniczny wyróżnik i efektowną ozdobę całego kompleksu dworcowego stanowią olbrzymie, wolno stojące, ażurowe słupy, na których wsparto dach dworca oraz zadaszenia nad stanowiskami dla autobusów. Zwieńczone kielichami ażurowe konstrukcje z rur stalowych przypominają pnie drzew oplecione pnączami czy charakterystycznymi dla Lubelszczyzny winoroślami. Słupy pełnią także funkcję użytkową – ukryto w nich piony kanalizacji deszczowej.

Dostępny i przyjazny

Dworzec i teren wokół niego wyposażono w system identyfikacji wizualnej, który pozwala swobodnie się poruszać po obiekcie. Do obsługi pasażerów są wykorzystywane  inteligentne systemy transportowe (ITS), w tym system informacji pasażerskiej i przystankowej. Działa też monitoring oraz instalacje hotspot. 

Na poziomie zerowym, bez schodów i barier, znajdują się: kasy biletowe wyposażone w obniżone blaty, dostosowane do osób na wózkach, oraz w pętle indukcyjne dla osób niedosłyszących; bagażownia; toalety, w tym dla osób z niepełnosprawnościami; pokój matki z dzieckiem; pomieszczenia dla osób z niepełnosprawnością i ich opiekunów; bistro.  

Specjalnie oznakowane płytki na podłodze wskażą osobom niewidomym i niedowidzącym drogę do kas biletowych, toalet, wind, na zewnątrz te płytki prowadzą podróżnych m.in. do wejść głównych budynku, wind zewnętrznych oraz peronów, przystanków komunikacji miejskiej, przejść dla pieszych. Na schodach zastosowano oznaczenia kontrastowe pierwszego i ostatniego podestu. Perony i przystanki komunikacji miejskiej wyposażono w wyświetlacze oraz komunikację dźwiękową. Pojawią się także tabliczki w alfabecie Braille’a oraz plany tyflograficzne. 

W podziemiu dworca mieści się parking typu Park&Ride dla 174 samochodów. Na parkingu wyznaczono miejsca dla osób z niepełnosprawnościami oraz rodziców z dziećmi. Przewidziano tam też ładowarki do aut elektrycznych. Do garażu można się dostać z poziomu budynku oraz z zewnątrz, bezpośrednio z placu. W niewielkiej odległości od dworca powstał parking ze 122 miejscami postojowymi dla autobusów i busów. Dla osób korzystających z rowerów przygotowano w okolicy dworca 1,3 km ścieżek rowerowych oraz prawie 70 miejsc postojowych na parkingach Bike&Ride.

Ekologiczny i zrównoważony

Przestrzeń wokół dworca wypełni zieleń – głównie gatunki roślin szczególnie wydajnych w oczyszczaniu powietrza. Posadzono sto nowych drzew oraz ponad 31 tys. krzewów, pnączy, bylin i traw ozdobnych. Dodatkowo powstała tzw. zielona ściana o powierzchni 290 m kw. z blisko 27 tys. roślin. Drzewa nasadzono też w donicach na dachu. 

Na dachu obiektu zaplanowano strefę rekreacyjną – taras widokowy z przestrzeniami do wypoczynku i ścieżkami spacerowymi. Znajdą się tam stoliki i krzesła oraz hamaki. Dla najmłodszych powstał plac zabaw z parkiem linowym.

Kompleks dworcowy wyróżnia zastosowanie rozwiązań proekologicznych. W celu zmniejszeniu zużycia energii wykorzystano pomysł „budynku w budynku” – halę główną otoczono szklaną ścianą o niskim współczynniku przenikania ciepła. Znajdująca się od strony południowej betonowa ściana z zaznaczonymi na mapie Lublina ulicami i charakterystycznymi punktami, latem ma pochłaniać ciepło, zimą zaś będzie je oddawać do środka. W pomieszczeniach dla pasażerów zastosowano ogrzewanie i chłodzenie zasilane z pomp ciepła w połączeniu z ciepłem systemowym. Sterowanie układami grzewczymi i wentylacyjnymi z automatyką czasową i systemem indywidualnego dostosowywania temperatur zapewni efektywne wykorzystanie energii. 

Panele szklane z wtopionymi ogniwami fotowoltaicznymi o mocy 0,5 MW, stanowiące zadaszenie nad stanowiskami autobusów, będą pełniły podwójną funkcję: zaciemniania przed słońcem oraz dostarczania energii potrzebnej do obsługi dworca. 

Zastosowany na dworcu system wody szarej pozwala na wykorzystanie deszczówki do spłukiwania toalet oraz nawadniania zieleni. Przewidziano także naturalne wietrzenie garażu podziemnego, czyli otwarcia w formie atrium wspierającego cyrkulację powietrza. 

Wokół dworca ułożono antysmogową kostkę brukową. Zawarty w niej dwutlenek tytanu pod wpływem światła sprawia, że toksyczne spaliny są zamieniane w nieszkodliwe dla zdrowia substancje.

Nagrody i wyróżnienia

Projekt lubelskiego dworca w 2019 roku znalazł się wśród nominowanych do nagrody World Building of The Year w kategorii Infrastruktura, przyznawanej w ramach World Architecture Festival w Amsterdamie; w 2020 roku otrzymał nagrodę Real Estate Impactor redakcji dziennika „Rzeczpospolita” w kategorii Innowacyjne podejście do projektowania przestrzeni; w 2022 roku zdobył wyróżnienie w konkursie Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego PLGBC w kategorii Najlepszy projekt ekologiczny. 

Budynek dworca został natomiast nominowany w plebiscycie Property Design Awards 2024, w kategorii Bryła: obiekty publiczne.

Inwestycja ze środków unijnych

Budowa dworca metropolitalnego wraz z przebudową układu drogowego w jego rejonie była częścią projektu Zintegrowane Centrum Komunikacyjne dla Lubelskiego Obszaru Funkcjonalnego, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Lubelskiego na lata 2014–2020. Całkowita wartość projektu wyniosła prawie 340 mln zł, z czego blisko 194 mln zł stanowiło dofinansowanie z funduszy europejskich.