Czas na zrównoważone budownictwo

24-07-2020

O domach przyszłości mówi się: zielone, ekologiczne, energooszczędne. Zrównoważone budownictwo to tylko fanaberia czy już konieczność?

Położone w dzielnicy Sutton w Londynie zeroenergetyczne, zielone osiedle Beddington © Tom Chance (CC BY 2.0)

Zrównoważone budownictwo kojarzy się przede wszystkim z oszczędzaniem energii, ale to coś znacznie więcej. Nie chodzi jedynie o energooszczędne rozwiązania w budynku. Zaczyna się od wyboru lokalizacji – wykorzystuje się tereny zabudowane, oszczędzając tereny naturalne. Na etapie projektu rozważa się zarówno to, jaką budynek będzie miał bryłę i kubaturę, jak również jak będzie oddziaływał na środowisko i ludzi – mieszkańców, sąsiadów i przechodniów. Budynki mają być wielofunkcyjne, łatwo adaptowalne do różnych celów. I last but not least: koszty. Planując inwestycję, ocenia się nie tylko koszt samej budowy, ale także koszty eksploatacyjne, w tym centralnego ogrzewania, wentylacji mechanicznej, przygotowania ciepłej wody użytkowej.

Zero energii

– Obecnie energia wykorzystywana na potrzeby budownictwa stanowi około 40% światowych dostaw! Od 2021 roku wszystkie nowe budynki na terenie UE będą musiały spełniać parametry niemal zerowego zużycia energii – ma to prowadzić do zmniejszania emisji dwutlenku węgla, a także zwiększania produkcji energii ze źródeł odnawialnych. To oznacza konieczność stosowania przez deweloperów nowoczesnych, energooszczędnych technologii – wyjaśnia Katarzyna Koczergo, kierownik Działu Planowania Inwestycji i Gospodarki Urządzeniami w SEC. – Zmiany w prawie budowlanym w zakresie warunków technicznych dotyczą trzech obszarów: 
1. zmniejszenia wartości współczynników przenikania ciepła przegród budowlanych; 
2. ograniczenia zapotrzebowania budynków na energię; 
3. modernizacji źródeł ciepła.

Od nowego roku zaczną obowiązywać nowe surowsze wymogi dotyczące izolacyjności termicznej. Maksymalny współczynnik przenikania ciepła (U) wyrażony w W/(m kw. K) ma wynosić dla: dachów – 0,15, dla ścian zewnętrznych – 0,20, dla okien pionowych –  0,9, a dla połaciowych – 1,1, dla drzwi zewnętrznych – 1,3.

Home for Life. Modelowy dom Velux w Aarhus w Danii. Energooszczędny dom o powierzchni 190 m kw. zaprojektowany dla czteroosobowej rodziny. Położono nacisk na doświetlenie pomieszczeń światłem dziennym oraz wydajną wentylację. Wiele szklanych przegród i przeszkleń, które pełnią jednocześnie funkcję drzwi wyjściowych, zaciera granice między wnętrzem a zewnętrznym otoczeniem. Okna i rolety otwierają i zamykają się automatycznie w zależności od pogody i pory dnia.

Budynki z certyfikatem

845. Tyle mamy w Polsce zielonych budynków z certyfikatem*. Zajmują powierzchnię ponad 17 mln mkw. Polska jest liderem pod względem liczby certyfikowanych obiektów w Europie Środkowo-Wschodniej (51% certyfikowanych budynków z tego regionu zbudowano w Polsce). Na razie certyfikacje dotyczą nieomal wyłącznie projektów komercyjnych, mieszkania i domy stanowią 5% zielonych budynków.

Najbardziej popularne są dwa certyfikaty: brytyjski BREEAM (649 obiektów) i amerykański LEED (169), pozostałe to: DGNB, WELL, HQE. Ocenie podlega kilkadziesiąt kryteriów, np. zarządzanie, zdrowie i dobre samopoczucie użytkowników, energia, transport, materiały, odpady, woda, wykorzystanie terenu i ekologia, zanieczyszczenia, innowacje. Za spełnienie kryteriów dostaje się punkty. Im więcej punktów, tym wyższa ocena końcowa. Certyfikacja daje konkretne korzyści: prestiżowe międzynarodowe świadectwo, potwierdza wysoki standard budynku, co przekłada się na zainteresowanie potencjalnych najemców.
* wg raportu Polskiego Stowarzyszenia Budownictwa Ekologicznego z marca 2020

Ekologia na etapie projektu

Na oszczędność energii ma wpływ już sam projekt domu – jego bryła oraz kubatura. Im dom mniejszy, tym mniej traci ciepła. Ważny też jest kształt – zwarta bryła sprzyja energooszczędności, minimalizując pole powierzchni wymiany ciepła między wnętrzem ogrzewanym a środowiskiem zewnętrznym. Warto w projekcie odszukać symbol A/V (stosunek pola powierzchni bryły do kubatury) – im niższy, tym lepiej. I tak A/V poniżej 0,2 m kw./m szesc. – bryła zwarta, 0,2–1,05 m kw./m szesc. – średniej zwartości, powyżej 1,05 m kw./m szesc. – niezwarta.

Ile tej energii?

Nowe standardy energetyczne wyznaczają roczne zapotrzebowanie na nieodnawialną energię pierwotną (EP) do ogrzewania, wentylacji, chłodzenia, przygotowania ciepłej wody oraz oświetlenia, będą więc miały duży wpływ m.in. na wybór systemu grzewczego budynku. Wartość EP wylicza się wg wzoru: EP = EK* wi, gdzie EK to energia końcowa, a wi – współczynnik nakładu nieodnawialnej energii pierwotnej.

Energia końcowa – zużywana do ogrzewania, podgrzania wody, wentylacji czy chłodzenia – ma wynosić: dla domów jednorodzinnych i budynków gospodarczych 70 kWh, wielorodzinnych 65 kWh, a budynków użyteczności publicznej 45 kWh.

Wskaźnik wi określa, jak bardzo obciążająca dla środowiska naturalnego jest produkcja energii końcowej z danego paliwa. Dla przykładu: kolektory słoneczne mają współczynnik nakładu 0, kotły na biomasę – 0,2, a urządzenia elektryczne – 2,5 lub 3.

Aby spełnić wymagania maksymalnej EP, budynki będą musiały być wyposażone w źródła ciepła o niskim współczynniku w oraz instalację wewnętrzną o wysokiej sprawności. Wartość EP decyduje, czy budynek należy do: energooszczędnych, pasywnych, zeroenergetycznych czy nie spełnia wymagań.

Pomocne technologie

Fotowoltaika
Panele słoneczne pozwalają na zaspokojenie częściowego zapotrzebowania gospodarstwa domowego na prąd.

Wentylacja mechaniczna, czyli rekuperacja
To system, który wymienia powietrze zużyte na świeże, a niejako przy okazji pozwala oszczędzać na ogrzewaniu, bo rekuperator przenosi energię z zużytego powietrza do powietrza nawiewanego. Standardowo odzyskuje się 60% ciepła, maksymalnie – nawet 80%.

System inteligentnego zarządzania domem
To automatyczne wyłączanie światła, gdy nikogo nie ma w pokoju, zapobieganie jednoczesnej pracy ogrzewania i klimatyzacji, zmniejszenie ogrzewania przy otwartym oknie. Według szacunków pozwala na oszczędność ponad 20% ciepła oraz do 30% prądu.

Budynki pasywne
Wskaźnik zapotrzebowania na energię pierwotną nie powinien przekraczać 120 kWh/m kw. rocznie, w tym energii do ogrzewania – maks. 15 kWh/m kw. na rok.

Budynki zeroenergetyczne
Samowystarczalne pod względem energetycznym, dzięki doskonałej izolacyjności przegród zewnętrznych, odzyskowi ciepła z wentylacji i maksymalnemu wykorzystaniu zysków ciepła oraz energii słońca.

– Tradycyjne budynki opalane paliwami stałymi, np. węglem, znacznie przyczyniają się do zwiększenia emisji gazów cieplarnianych – dodaje Katarzyna Koczergo. – Obiekty zeroenergetyczne charakteryzują się m.in. wysoką izolacyjnością przegród budowlanych, stosowaniem urządzeń do rekuperacji oraz wysoce energooszczędnych systemów instalacyjnych. Są samowystarczalne, czerpiąc energię ze źródeł odnawialnych, takich jak energia słoneczna i wiatr.

W zielonym budownictwie stosuje się materiały o małej energii wbudowanej – użytej do ich wytworzenia i transportu. Budynki te oszczędzają wodę, np. poprzez systemy odzysku wody szarej i deszczówki. Projektanci mogą wykorzystywać zielone dachy do zwiększenia powierzchni biologicznie czynnej lub zarządzać użyciem wody w budynku.

Zeroenergetyczny hotel buduje w Solnej firma Skanska. Polska spółka ML System dostarczy moduły fotowoltaiczne na fasadę i świetlik budynku.

Polacy popierają energooszczędne budownictwo
Tak wynika z raportu „Budownictwo energooszczędne oczami Polaków”*. Dziewięciu na dziesięciu z nas chciałoby mieszkać w domu energooszczędnym, mimo że budowa takiego domu jest droższa niż tradycyjnego (o 10–20%), ale już eksploatacja daje konkretne oszczędności w portfelu (nawet kilkaset złotych miesięcznie). Ważne dla nas jest też, że budownictwo energooszczędne ma pozytywny wpływ na jakość powietrza i wspiera walkę ze smogiem. Wśród technologii energooszczędnych, stosowanych w wymarzonym domu, Polacy wymieniali m.in.: odnawialne źródła energii (64%), okna energooszczędne (59%), elektryczne termostaty grzejnikowe (47%) i izolację termiczną z wełny skalnej (42%).
* Badanie zrealizowane w 2017 roku w ramach kampanii „Nie trać energii”

Centrum Nauki Kopernik

16-06-2020

Mija dziesięć lat od otwarcia Centrum Nauki Kopernik. To jeden z najciekawszych kompleksów kulturalno-naukowych i jedna z najlepiej zaprojektowanych przestrzeni publicznych Warszawy.

Mija dziesięć lat od otwarcia Centrum Nauki Kopernik. To jeden z najciekawszych kompleksów kulturalno-naukowych i jedna z najlepiej zaprojektowanych przestrzeni publicznych Warszawy. Ulubione miejsce wypraw warszawiaków i turystów.

Czytaj dalej