W połowie lipca br. Komisja Europejska (KE) przedstawiła zestaw propozycji legislacyjnych, tzw. pakiet Fit for 55 (Gotowi na 55), który ma dostosować prawodawstwo UE do unijnego celu redukcji emisji gazów cieplarnianych o co najmniej 55 proc. do 2030 roku (w stosunku do poziomu z 1990 roku). Pakiet jest jednym z elementów Europejskiego Zielonego Ładu, który zakłada, że do 2050 roku Europa stanie się pierwszym neutralnym dla klimatu kontynentem. 

Gospodarka (obiegu zamkniętego), głupcze!

Celem jest zerowa emisja gazów cieplarnianych netto, co znaczy, że ma być usuwanych co najmniej tyle samo substancji, co jest emitowanych do atmosfery. „Usuwanie” najczęściej polega na swego rodzaju rekompensacie za zatruwanie środowiska – firma przeznacza określone środki na inicjatywy proekologiczne.  

Neutralność klimatyczną Europa może osiągnąć dzięki radykalnemu obniżeniu emisji we wszystkich sektorach i postawieniu na zasobooszczędną gospodarkę o obiegu zamkniętym – ograniczenie zapotrzebowania na energię, zmniejszenie emisyjności procesów technologicznych, oszczędzanie surowców, stosowanie recyklingu, a także upowszechnienie cyfryzacji i automatyzacji produkcji.

Osiągnięcie neutralności klimatycznej będzie wymagało modernizacji bądź wymiany instalacji, termomodernizacji budynków, wykorzystania do produkcji energii w przemyśle, jak i dla celów gospodarstw domowych odnawialnego wodoru, biomasy, zielonej energii elektrycznej czy gazu.

Istotną rolę we wprowadzaniu tej zmiany odgrywają zachowania konsumentów, którzy oczekują od przedsiębiorców proekologicznej postawy – coraz częściej zwracają uwagę na  ślad węglowy i świadomie wybierają mniej emisyjne produkty i usługi, a także są wyczuleni na „greenwashing”, czyli prowadzenie działań tylko pozornie proekologicznych.

Zachowania konsumentów i kontrahentów wpływają na decyzje firm: model produkcji „wydobyć surowce – stworzyć produkt – zużyć go i wyrzucić do kosza” jest już nie do utrzymania. Nawet najmniejszy producent powinien dziś zacząć od ekoprojektowania, wykorzystać materiały z recyklingu, wydłużyć  cykl życia produktu i umożliwić jego naprawę, wymianę czy współdzielenie. 

Polskie firmy na drodze ku neutralności klimatycznej

Osiągnięcie przez Polskę neutralności klimatycznej za 30 lat jest możliwe, choć trudne i kosztowne. Według raportu McKinseya z 2020 roku, dekarbonizacja gospodarki pochłonie 380 mld euro. Emisje w naszym kraju powstają głównie w pięciu sektorach: przemyśle, transporcie, budynkach (szczególnie podczas ich ogrzewania i klimatyzowania), rolnictwie i energetyce. 

Polskie przedsiębiorstwa mają do odegrania decydującą rolę w przeciwdziałaniu zmianom klimatu, bo – jak wynika z raportu PwC i DNB Bank Polska z 2020 roku – za 70 proc. globalnej emisji gazów cieplarnianych od 1988 do 2015 roku odpowiada… 100 firm.

–  Neutralność klimatyczna wymaga zaangażowania wszystkich podmiotów rynkowych – stwierdził minister klimatu i środowiska Michał Kurtyka w komentarzu dla „Pulsu Biznesu”. – Nie osiągniemy neutralności klimatycznej bez zaangażowania biznesu. Istotną rolę odegrają tu firmy z sektora finansowego. Konieczna zmiana nawyków, przyzwyczajeń i trybu życia ludzi zależy m.in. od tego, jakie produkty są dostępne na rynku. 

Jak czytamy w raporcie PwC i DNB Bank Polska, ponad 67 proc. największych firm wdrożyło inicjatywy, które mają zmniejszyć ich wpływ na środowisko, a 14,5 proc. ma to w planach. W 76 proc. przedsiębiorstw segreguje się śmieci, a w 73 proc. używa energooszczędnych żarówek. 

Trzy lata temu Pracodawcy RP wprowadzili „Kartę odpowiedzialności ekologicznej przedsiębiorców i pracodawców w Polsce”. Jej sygnatariuszami jest ponad 30 polskich firm i organizacji. 

– To mapa drogowa dla polskich przedsiębiorców i pracodawców, którzy są świadomi, jak fundamentalne znaczenie dla naszej przyszłości ma neutralność klimatyczna – podkreślał prezydent Pracodawców RP Andrzej Malinowski.  

Z przytaczanego już raportu PwC i DNB Bank Polska można jednak wywnioskować, że polscy przedsiębiorcy dopiero się uczą korzystania z tej mapy. Mają dużo do nadrobienia, szczególnie jeśli chodzi o efektywne wykorzystanie zasobów czy energii. 

Neutralny dla klimatu jak firma 

Neutralność klimatyczna jest celem największych światowych gigantów, którzy deklarują zazielenienie produkcji na wszystkich etapach – od surowców, do gotowego produktu. 

Wiele przedsiębiorstw już dziś deklaruje odejście od paliw kopalnych, budując wizerunek pioniera zmian w kierunku nisko- lub zeroemisyjnej produkcji:  
* Grupa Bosch w lutym 2020 roku osiągnęła neutralność klimatyczną w zakresie emisji własnych w 400 lokalizacjach na świecie. Do 2030 roku planują o 15 proc. zredukować emisję dwutlenku węgla w całym łańcuchu – od dostawców po klientów.
* Philips ogłosił neutralność węglową we wszystkich działaniach firmy. Pozyskują 100 proc. energii elektrycznej z OZE, osiągają ponad 70 proc. przychodów z przyjaznych środowisku produktów i usług, 90 proc. odpadów operacyjnych poddają recyklingowi.  
* Apple chce osiągnąć neutralność klimatyczną i węglową do 2030 roku. Stawia na materiały niskoemisyjne i innowacje w recyklingu elektroniki – już dziś ze wszystkich nowych urządzeń można odzyskać surowce do przetworzenia, np. wolfram z demontowanych iPhone’ów.
* Microsoft zapowiada, że do 2030 roku nie tylko będzie neutralny klimatycznie, ale osiągnie ujemną emisję dwutlenku węgla.
* IKEA w Polsce ogłosiła, że już produkuje więcej „zielonej” energii niż zużywa.
* Do 2025 roku Volkswagen zmniejszy o 30 proc. w stosunku do roku 2015 ślad węglowy produkowanych przez siebie aut osobowych i lekkich dostawczych, do 2050 roku zaś zobowiązał się do osiągnięcia neutralności pod względem emisji dwutlenku węgla. Jednym z elementów tej strategii jest nowy ID.3, pierwsze na świecie neutralne pod względem emisji dwutlenku węgla auto elektryczne.
* Amazon zapowiedział neutralność węglową do 2040 roku, ale do 2030 roku ma całkowicie przejść na energię ze źródeł odnawialnych. Jeff Bezos, CEO koncernu, zadeklarował także przeznaczenie 100 mln dolarów na offset węglowy, a konkretnie na zalesianie.
* Zerową emisją dwutlenku węgla w zakresie produkcji już w ubiegłym roku chwaliło się Grohe. Strategia zrównoważonego rozwoju firmy oznacza działania, które obejmują: pracowników, klientów, kontrahentów, a także jej wkład społeczny. Celem na ten rok jest, by również biura Grohe stały się neutralne dla klimatu.
* Grupa Velux ogłosiła właśnie, że zneutralizuje całą swoją emisję dwutlenku węgla od momentu rozpoczęcia działalności, łącznie 5,6 mln ton. Firma, w partnerstwie z WWF, osiągnie neutralność węglową do 2041 roku.
* Lidl pochwalił się w połowie lipca br., że wkrótce wprowadzi do asortymentu produkty neutralne dla klimatu.
* Signify osiągnęła neutralność węglową w 2020 roku.
* Kärcher jest neutralny klimatycznie od 2021 roku.
* Orange Polska chce być neutralny klimatycznie do 2040 roku.
* Wszystkie spółki PwC na świecie do 2030 roku zamierzają osiągnąć neutralność klimatyczną
* STIHL w Niemczech będzie neutralny klimatycznie od roku 2021, międzynarodowe zakłady produkcyjne uzyskają status neutralnych klimatycznie rok później, spółki dystrybucyjne w kolejnym roku.
* Do roku 2040 status neutralnej klimatycznie firmy chce uzyskać PepsiCo. Już teraz w Polsce firma korzysta w 100 proc. z energii wytwarzanej ze źródeł odnawialnych do zasilania czterech zakładów oraz siedziby głównej.
* Volvo Cars ogłosiło, że będzie pierwszym producentem samochodów, który stosuje stal praktycznie bez śladu węglowego, bo wytapianą nie przy użyciu paliw kopalnych, ale wodoru i energii elektrycznej.
Główna fabryka Volvo – Torslanda w Szwecji – jest pierwszą fabryką samochodów, która osiągnęła status neutralnej dla klimatu; w Chinach fabryki Volvo: Chengdu i Daqing są zasilane energią ze źródeł odnawialnych.
Do 2030 roku Volvo ma się stać marką elektrycznych samochodów, do roku 2040 – firmą neutralną dla klimatu.  
Volvo jest znane także z wypożyczania choinek na Boże Narodzenie – za każde wypożyczone drzewko sadzą 10 nowych (w tym roku 13 tys. drzew w okolicach Kościeliska). W maju br. postawili na dachu salonu w Krakowie, w sąsiedztwie Kopca Krakusa, Parku Bednarskiego i Krzemionek, pasiekę dla pszczół. 

To się dzieje na naszych oczach: neutralność klimatyczna staje się częścią strategii firm. Każdy, jeśli tylko chce, może mieć wpływ na zieloną transformację gospodarki. Zacząć można od segregacji śmieci i ustawienia zimą w biurze temperatury na 20 stopni.