Muzeum Wojska Polskiego powołał do życia swoim dekretem marszałek Piłsudski w kwietniu 1920 roku, ale własną siedzibę zyskało ono dopiero po 123 latach. Budowa gmachu muzeum na terenie Cytadeli Warszawskiej trwała pięć lat.
Muzeum Wojska Polskiego (MWP) wraz z istniejącymi już muzeami: Katyńskim i X Pawilonu oraz nowym Muzeum Historii Polski (MHP) wejdzie w skład tzw. Cytadeli Muzeów, jednego z największych kompleksów muzealnych w Europie. Powstaje on w ważnym dla Warszawy i Polski miejscu, kojarzonym jednak z ponurymi kartami naszej historii – upadkiem powstania listopadowego i carskim więzieniem. Nowe muzea mają to miejsce – jak podkreślają projektanci z pracowni architektonicznej WXCA – „odczarować”, m.in. dzięki udostępnieniu warszawiakom i turystom ponad 36-hektarowego parkowego terenu.
Cytadela Muzeów
Tuż obok Muzeum Wojska Polskiego powstało Muzeum Historii Polski. Otwarcie zaplanowano na 29 września br.
Gmach MHP będzie znacznie większy niż budynek MWP. Jego powierzchnia to 45 tys. m kw., wystawa stała zajmie ponad 7 tys. m kw. W budynku znajdzie się m.in. sala koncertowa o wspaniałej akustyce dla 600 osób, a na dachu ogólnodostępny taras z zapierającą dech 360-stopniową panoramą, m.in. na Wisłę, Pałac Kultury i nowoczesne wysokościowce.
Muzea Wojska Polskiego i Historii Polski są dziełem pracowni architektonicznej WXCA, znanej m.in. z projektu Pawilonu Polskiego na Expo 2022 w Dubaju. Koszt budowy obu muzeów to 821 mln zł.
MWP docelowo będzie się mieściło w dwóch gmachach, położonych naprzeciwko siebie i domykających reprezentacyjny plac Gwardii. Pierwszy budynek, o powierzchni ponad 12 tys. m kw., składa się z ośmiu betonowych bloków przykrytych dachem i połączonych ciągami komunikacyjnymi – w trzech blokach znajdują się ekspozycje stałe (łącznie ponad 5 tys. m kw.), w czwartym będzie kolekcja broni orientalnej, w kolejnym – ekspozycje czasowe.
Fasada gmachu MWP z barwionego sproszkowaną rudą żelaza betonu, kolorystycznie nawiązuje do ceglanych murów Cytadeli. Pudełkowej bryle szlachetności nadaje trójwymiarowy wzór przypominający pagony na mundurach, tzw. szewron.
W budynku zastosowano wiele ekologicznych rozwiązań, które mają korzystnie oddziaływać na środowisko, a także znacznie obniżyć koszty eksploatacji. Podstawowym źródłem ciepła i chłodu są pompy ciepła, które będą współpracować z wymiennikiem gruntowym umieszczonym w odwiertach o głębokości 150 metrów. Dla MHP zaprojektowano także system odzyskiwania wody deszczowej i ponownego jej używania m.in. do spłukiwania toalet czy nawadniania zieleni na dachu.
Co zobaczymy w MWP
Kolekcja muzealiów MWP liczy ponad 300 tys. obiektów. Na Cytadelę z dotychczasowej siedziby muzeum, współdzielonej z Muzeum Narodowym w Warszawie, nie przeniesiono jeszcze wszystkich zbiorów, nadal w Alejach Jerozolimskich można oglądać jej część plenerową, a w niej czołgi, samoloty i działa.
Wystawa inauguracyjna „1000 lat chwały oręża polskiego” prezentuje 3 tys. najpiękniejszych i najcenniejszych obiektów. Zaczyna się od X wieku – dioramą ukazującą wojów Mieszka I wyłaniających się ze słowiańskiego boru, a kończy się na II wojnie światowej.
Na wystawie zobaczymy m.in. pozłacany szyszak piastowski z X wieku, relikwiarz gotycki zdobyty w bitwie pod Grunwaldem, Order Orła Białego z XVIII wieku, srebrny order Virtuti Militari z pierwszego bicia w 1792 roku, sztandary z powstania styczniowego, samolot eskadry kościuszkowskiej z wojny polsko-bolszewickiej, maszynę szyfrującą Enigma, fragment blatu biurka i stołu mapowego z Kancelarii Rzeszy w Berlinie, a także dioramy ze scenami historycznych wydarzeń, takich jak szarża husarii pod Wiedniem czy bitwa pod Raszynem w 1809 roku.
Diorama jak malowana
Diorama to obraz w głębokim obramowaniu. Pewne jej części są nieprzezroczyste, a inne przezroczyste. Może też być malowana na przezroczystej tkaninie z obu stron jednocześnie. Przy odpowiednim oświetleniu daje to wrażenie pełnoplastyczności przedstawionych obiektów, a nawet wrażenie ruchu.
Twórca dioramy Louis Jacques Daguerre w ten sposób pokazał m.in. wybuch Wezuwiusza czy sceny biblijnego potopu.
W Polsce najbardziej znaną dioramą jest „Panorama Racławicka” wystawiona we Wrocławiu.
Aranżacja wystawy zaprojektowana przez scenografa prof. Marka Chowańca poprowadzi zwiedzających przez kolejne okresy historyczne – goście przejdą np. przez replikę portalu romańskiej bazyliki, gotycką katedrę, dziedziniec Zamku Królewskiego na Wawelu, XIX-wieczną bramę Cytadeli Warszawskiej i pod kolumnadą Pałacu Saskiego.
Wystawa inauguracyjna ma być prezentowana około dwóch lat. Ekspozycja dotycząca wojska polskiego od 1945 roku do wejścia Polski do NATO w roku 1999 będzie się mieściła w drugim pawilonie muzeum. Kiedy on powstanie, jeszcze nie wiadomo.
***
Muzeum Wojska Polskiego jest czynne od środy do niedzieli, od 10.00 do16.00 (w czwartek wstęp bezpłatny). Wejście od strony Bramy Żoliborskiej i Bramy Katyńskiej. Do muzeum można dojechać metrem (przystanek Dworzec Gdański), jak też tramwajem czy autobusem. Wjazd na parking dla aut od strony Wisłostrady. Muzeum jest dostępne dla osób z niepełnosprawnością.
